Bosna Ve Hersek'de 13 Gun. 30 Mayis - 12 Haziran 2017

[grkn-sa]

anılarınızı,soluksuz okuduğum için, gezi notlarını ara ara yayınlamanız benim içinde soluklanma fırsatı oluşturuyor.
Elinize sağlık.....
Emek vererek yayınladığınız için teşekkür ederim.

Cok uzun yazilari bir kerede okumak kolay olmuyor ve sonra okurum diye ertelendigi zaman da buyuk bir ihtimalle unutulup gidiyor. Bu nedenle yazilari gun gun yaziyoruz. Biraz da "arkasi yarin" kivaminda gidiyor . Begenileriniz ve guzel sozleriniz icin biz de tesekkur ederiz.

 

[grkn-sa]

03 Haziran Cumartesi:
Bugun 50km uzakliktaki Sarajevo'ya geldik. Sarajevo'nun guney batisindaki Igman daginda 1984 Sarajevo Olimpiyatlari icin yapilmis ve bugun savasta zarar gordugu icin terkedilmis durumda olan bir kayakla atlama platformu vardi (43.7682 18.2461).

Igman kayakla atlama platformu.

Atlama platformundan manzara.

Asagidan platformun gorunusu. Sagdaki ucgen yapilar madalya torenlerinin yapildigi yer. Bu bolge 1992-95 savasinda cok hareketli gunler gecirmis. Bir zamanlar zafer sevincini yasayan insanlarin onunde durdugu bu duvarlar, savas sirasinda bir cok kisinin kursuna dizildigi yer olmus.

1-2 km otede 1984'de dunyanin degisik ulkelerinden gelen sporculari misafir eden Sarajevo Olimpik otelini gorduk.

Ilginc mimari tarziyla dikkati ceken bu luks otel, savas sirasinda tahrip edilmis ve yakilmisti.

Otelin eski hali (internetten alinti).

 

[grkn-sa]

Hala daha mimari guzelliginin izlerini tasiyan otel bir harabeye donmustu.

Otelin ici.

Yagmur sulari tavanda sarkitlar olusturmustu.

Buradan Sarayevo Tunel Muzesi'ne geldik (43.819408 18.337672). Muzenin yaninda bir park yeri vardi ve gorevliye pek benzemeyen bir kadin 2KM parking parasi aldi. Muzeye giris 10KM/kisi. Muzede once savas sirasinda cekilmis bir film izledik. Sonra kucuk bir evde bazi silahlar ve fotograflar sergisini gordukten sonra yaklasik 40m olan tunele indik. Butun bunlar yarim saatte bitti. Bu muzede tum yazilarin Bosnakca, Ingilizce ve de Turkce (!) yazilmis olmasi dikkatimizi cekti.

Umut Tuneli de denen bu tunel, 1993'de Sarajevo kusatmasi sirasinda kazilmis. 1425 gun kusatma altinda kalan Sarajevo'nun Bosna ile tek baglantisi aradaki havaalaniymis. Fakat buradan diger tarafa gecis yasaklanmis. Gecmeye calisanlar ya BM askerleri tarafindan geri cevriliyor veya Sirp Askerleri tarafindan vuruluyormus. Careyi havaalaninin altindan bir tunel kazmakta bulan Bosnalilar iki taraftan birden kazmaya basladiklari tuneli 6 ayda tamamlamislar.

Tunelin Girisi.

Tunele dosenen raylar sayesinde sehre yiyecek ve silah yardimi yapildigi gibi yaralilar da Bosna'daki hastanelere goturulebiliyormus.

 

[grkn-sa]

Ortalama yuksekligi 1.5m olan 800m uzunlugundaki tunelin sadece 40m kadari gorulebiliyor.

Disaridan siradan bir ev gorunumunde olan tunelin girisi, bu sayede farkedilmemis.

Yolda bir yerde durup meshur Bosnak Boreginin tadina baktik.

Sonra sehir merkezine geldik. Sayin belka'nin bahsettigi Matematik Fakultesini bulduk. Cumartesi oldugu icin park yeri bostu (43.85408 18.39522). Hemen yakindaki trafige kapali yolda yuruyus yapanlari seyrettik. Yagmur yagmaya baslayinca ortada kimseler kalmadi. Biz de karavana donduk.

 

[şado]

Gezi yazınızı ülke başlıklarında ayırmanız bence de çok iyi olmuş,emeğinize sağlık.Saraybosna ve mostar hüzün kokan şehirler,insanlığın çektiği acıların izleri hala duruyor ancak kimse ders almıyor.boşnak böreği gerçekten çok lezzetli,istanbulda yemek isteyen olursa bayrampaşada bulunuyor.

 

[grkn-sa]

04 Haziran Pazar:
Bu sabah park ettigimiz yerden 2km uzaklikta olan eski sehire yuruduk.

Sehirde yururken bazi binalardaki hala daha kursun delikleri olmasi dikkatimizi cekti.

ICAR Konserve et Aniti.

5 Nisan 1992'den 29 Subat 1996'ya kadar devam eden Sarajevo kusatmasi ile ilgili pek cok anit var. Bu anit kusatmaya biraz da trajikomik tarafindan bakiyor. Kusatma sirasinda sehre 160 000 ton yiyecek ve ilac yardimi yapilmis. Ama bazi yiyecekler umuldugu gibi cikmamis. David Charles adinda bir yazarin derledigi raporlara gore bazilari Vietnam Savasindan kalma, son kullanma tarihi 20 sene once gecmis konservelermis. Hatta "bir daha kusatma olursa ICAR yemektense olmeyi tercih ederim" diyenler de varmis .

Srebrenica katliaminin aniti. Burada baba Ramo oglu Nermin'e teslim olmasi icin sesleniyor. Eger teslim olursak isgalci Sirp askerleri bize birsey yapmayacaklarmis diyor.

Ikisinin de cesetleri 2008'de acilan toplu mezardan cikmis .

 

[grkn-sa]

Sarajevo'yu ikiye bolen 38 kilometre uzunluğundaki Milyatska Nehri'ni uzerindeki koprulerden biri olan dört kemerli taş köprü, Latin Köprüsü. 16. yüzyılda inşa edilen köprü, 1. Dünya Savaşı’nın başlamasına neden olan, Avusturya-Macaristan Arşidükü Franz Ferdinand ile karısı Sophia’nın sırp milliyetçisi Gavrilo Princip tarafından burada vurularak öldürülmesi ile meshur olmus. Köprünün hemen bitiminde bulunan muzede Ferdinand ve eşine ait eşyalar ve suikast hakkında kroki ve dokümanlar bulunmaktadır.

Sarajevo gulu. 1425 gun suren kusatma sirasinda sehre gunde ortalama 330 bomba dusuyormus. Savastan sonra, bombalarin asfalt yollarda ve kaldirimlarda biraktigi cukurlar kirmizi recine ile doldurularak Sarajevo'nun simgesi haline gelen guller yapilmis.

Ilk basta 100 kadar olan bu guller yeni insaatlar nedeniyle gittikce azalmis. Biz ancak 2 tane gorebildik. Ikisinin de boyalari solmus ve dokulmus, kaybolmak uzereydiler .

Ebedi Ateş Anıtı 2. Dünya Savaşı sırasında ölen asker ve sivil halkı onurlandırmak amacıyla 1946'da yapilmis. O zamandan beri de yaniyormus.

Sehir Pazari 1895 yılında yapılmis ve şehrin çelik kiriş tavanlı ilk binasıymis. Burada genellikle et ve peynir çeşitleri satıliyordu.

Biftek denen, cemensiz pastirmaya benzeyen, kurutulmus tuzlu et.

 

[grkn-sa]

Markale Pazari.

Sarajevo kusatmasina 3.5 seneye yakin duyarsiz kalan dunya, 28 Ağustos 1995'te otuz yedi kişinin can verdiği Markale Pazarı saldırısı sonrasında harekete geçer . NATO uçaklarınin Sırp Cumhuriyeti’ne seri operasyonlar duzenlemesi sonucu Sırp birlikleri teslim olur.

Inat Kuca Restoran. Saraybosna’nın yönetimini Osmanlılar’dan devralan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yöneticileri Milyatska Nehri'nin kenarına görkemli bir belediye binası yapmak istemisler. Binayı yapmak istedikleri yerin sahibi olan Benderija isimli Boşnak arsasını vermek istememiş. Teklif edilen butun paralari reddeden Benderija bir torba altın ve evinin nehrin karşı kıyısına taşınması şartı ile arsasını vermeye rıza göstermiş. Bu inat karşısında mecburen evi 1895 yılında karşı kıyıya taşımışlar ve evin de adı boşnakların inatçılığını simgelemesi için İnat Evi (Inat Kuca) olarak kalmis. 1998 yılında ev,restorana dönüştürülmüş.

Restoranin ici.

Restorandan manzara. 1585-1586 yılları arasında inşa edilmiş olan,dört kemerli Şehir Kahyası Köprüsü ve karsi kiyida 1896 yılında yaptırılan Belediye Binası günümüzde konser,devlet resepsiyonları ve sergiler için kullanılan bir ulusal anıt konumunda.

 

[grkn-sa]

Karisik Dolma (12KM).

Sahan (12KM).

Sarajevsko Bira (4KM).

Bascarsija. Yapımına 1462 yılında başlanan Başçarşı,asıl değerine 16. yüzyılda kavuşmuştur.

Sebilj. Başçarşı’nın hemen girişinde yer alan ve şehrin en önemli simgelerinden olan Sebil ilk defa 15.yüzyılda yaptırılmış,daha sonra 1753’te Çek mimar Alexander Vitek tarafından İstanbul’daki çeşmeler model alınarak tekrar inşa edilmiştir.

 

[grkn-sa]

Sahat Kula. Namaz saatlerini gostermek icin, ayin ve gunesin hareketlerine göre çalışan saat, güneşin batış vaktinde 12’yi göstermektedir. Hassas astronomik olculer uzerine calisan saatin 3 gunde bir ayarlanmasi gerekmektedir. Bu isi ise yapabilen tek kisi vardir ve 1960'dan beri gorevini surdurmektedir.

Bugun burada degisik kiyafetler giymis cocuklarin gecit toreni vardi. Arkada gorunen tarihi yapi Bezistan. Bez satılan yer anlamına gelen Bezistan 1540 yılında yapilmis. Içerisinde 109 metrelik bir sokak ve 70 kadar küçük dükkan bulunmakta.

 

[grkn-sa]

05 Haziran Pazartesi:
Bugun is gunu oldugu icin fakulte calisanlarinin park yerini sahiplerine birakmak amaciyla sabah 6:00'da kalktik. Biz toparlanirken 6:30'da bir polis arabasi geldi. Once arkamizda durdu. Sonra onumuze gecti. Fakat belki de gitmek icin hazirlandigimizi gordukleri icin bize bir sey soylemediler. Biz de 6:45'de oradan ayrildik. Gelecekte bu park yerinde kalmayi planlayanlara hafta sonu gelmelerini tavsiye ederiz.

Bu sabah Sarajevo'nun guney dogusundaki Trebevic Dagi'na, 1100m yukseklige tirmandik.

Sarajevo kar kizagi yaris pisti (43.842503 18.4424).

1984 Kis Olimpiyatlari icin yapilan, 1300m uzunlugundaki kar kizagi yaris pisti 1990li yillardaki savas sirasinda zarar gordugu icin bugun terkedilmis durumda.

Anlasilan burasi graffiti yapanlarin sevdigi bir yer olmus. Biz oradayken elinde boyalarla gelen bir adam sanat eserine (!) kaldigi yerden devam etti.

Burasi Colina Kappa Astronomi gozlem evi. Yaris pistinden fazla uzak olmayan bu bolgede 2. Dunya Savasinda bir askeri kale yapilmis (43.8425 18.4378).

1972'de burasi cok modern bir Astronomi Gozlem evine donusturulmus. Yanindaki eski kale de buraya gelen arastirmacilar icin otel olarak duzenlenmis.

 

[grkn-sa]

En modern aletlerle donatilmis olan bu gozlem evi 20 sene sonra patlak veren savasin ortasinda kalmis ve gozlem evi zarar gorurken icindeki butun aletler de tamamen yok olmus .

2. katta yerde bir bombanin actigi delik.

Asansor.

Gozlem evinin ici. Aradaki kat tamamen cokmus.

10:30'da 20km uzakliktaki Oaza Camping'e geldik (43.82838 18.29701) (€20, elektrik haric). Gunun geri kalanini temizlik, camasir yikama ve dinlenmeyle gecirdik. Genelde guzel ve duzenli olan Camping'in kapisinda camasir makinesi vardir diye belirtilmisti ama ne yazik ki makina uzun bir zamandir bozukmus . Camasirlari elde yikadik. Campingin icinde moteller de vardi. Duslar gunes panelleri ile isitildigini icin resepsiyondaki gorevliye hava bulutlu olursa diye sordugumuzda bize motellerdeki sofbenli duslari kullanabilecegimize dair garanti vermisti. Ama duslardan sadece ilik su aktigi icin moteldeki dusu kullanmak isteyince, bizi dus suyunun yikanilabilecek kadar sicak olduguna ikna etti .
Bu kampin musteri hizmetleri konusunda biraz egitime ihtiyaci oldugunu dusunuyoruz.

 

[grkn-sa]

06 Haziran Sali:
Bugun 40km otede, Neretva Nehrinin kenarindaki Konjic'e geldik. Konjic'in guneyinde Tito'nun gizli siginagi var. Askeri bolgenin icinde oldugu icin ancak turizm acentalarindan bilet alinilarak girilebiliyor. Bilet internetten de alinabiliyor (www.visitkonjic.com). Sali ve Persembeleri acik olmadigi icin Carsamba gunu saat 10:00 icin bilet aldik. Bilet parasi €10.5/kisi ama acentadaki cocuk €12 verirsek onlarin otelinin park yerinde de kalabilecegimizi soyleyince kabul ettik. Bizi sehir merkezinden 2km kadar disinda olan otellerine goturduler. Ne yazik ki park yeri dedikleri, dere kenarindaki duzluge dik bir yokustan iniliyordu. Bu dik yokusu bizim arabanin geri cikamayacagindan korktugumuz icin oraya park etmedik. Otelin onunde yolun kenarinda geceledik.

 

[grkn-sa]

07 Haziran Carsamba:
Saat 9:50'de otelden hareket edip, acentanin arabasini takip ederek, 5-6km uzakliktaki ARK (Atomska Ratna Komanda=Nukleer Savas Kumanda Merkezi) D-0 denen siginaga geldik. Buraya gelirken askeri bolgenin girisinde acenta gerekli belgeleri gosterdi. Burada degisik guruplara siginagi gezdiren birkac tane rehber vardi. Diger guruplar komsu ulkelerden gelen kalabalik turlardi. Sadece 6 kisiden olusan bizim de oldugumuz Ingilizce gurubu en son girdi.

Yapimina 1953'de baslanan siginak, 26 yil sonra, 1979'da bitirilebilmis. Siginagin girisi disaridan kendi halinde kucuk bir ev gibi gorundugu icin yillarca buranin varligindan kimse haberdar olmamis. 1979'da siginak tamamlandiginda burayi tum ulkede sadece 16 kisi biliyormus. Siginagin tamamlanmasindan 8 ay sonra Tito ölmüs. 1992'de savas sirasinda bir Sirp komutan burasinin havaya ucurulmasi icin emir vermis. Fakat Bosnali askeri birligin emri yerine getirmemesi sayesinde bu siginak kurtarilmis.

Siginaga giden tunel.

Bir dagin icine kazilmis olan, 202m uzunlugunda ve at nali seklindeki bu siginak topragin 280m altinda.

Burasi odalarin ve salonlarin acildigi uzun bir koridor.

Konferans salonu.

Bir nukleer savas sirasinda Tito ve 350 seckin kisinin burada 6 ay yasayabilecegi sekilde planlanmis siginagin odalari.

 

[grkn-sa]

Telex makinalari. Yasi 50nin uzerinde olanlar bunlarin ne ise yaradigini hatirlayacaklardir .

Herseyi takili, calismaya hazir.

Tito'nun karisiyla kalacagi ozel bolme.

Bu siginaga esiyle gelecebilecek olan tek kisi Tito olacagi icin sadece Tito'nun odasinda iki kisilik yatak var.

Disari ile iletisimin saglandigi haberlesme odasi.

Elektrik kontrol tablosu.

 

[grkn-sa]

Jenerator.

Su deposu basinc tanklari.

4.6 milyar USD'a malolmus siginakta ayrica 2 mutfak ve 6 ay yetecek kadar yiyecek ve yakit stoklama imkani mevcutmus. Siginagin altindan akan yeralti nehri icme suyunu sagliyacakmis. Bu nedenle bu bolge siginak yapimi icin uygun bulunmus. Hic kullanilmamis olan bu siginakta hersey yapildigi gunku gibi duruyordu. Siginak turu 1 saat 15 dakika surdu. Siginakta ayrica bir de cagdas sanat sergisi vardi. Biz bu sergiyi burayla pek bagdastiramadik

11:45'de ARK D-0'dan ayrilip Jablanica'ya yola ciktik.