Moğolistan,sibirya Ve Moskova Gezi Notları(03-16.temmuz.2017)

[vata]

Kirkirey'den yarım saat sonra 778 metrelik uzunluğuyla bu hattın en uzun ve en düz tüneli olan Polovini Tüneli(=Половинный тоннель)'ne vardık.Rusça'da yarım anlamına gelen polovina(=половина)kelimesinden türeyen ismi,aslında bu tünelin hattın ortasına denk gelmesinden kaynaklanmaktadır.

Tünelin bulunduğu Polovinnaya(=половинная)Köyü aynı adı taşıyan Polovinni Deresi(=половинный ручей=Polovinni Ruçey) 'nin yanında kurulmuş çok şirin bir yerdi.Trenimiz burada 50 dakikalık en uzun molasını verdi.Bu bölgenin bir özelliği de en uzun tünel yanı sıra otuz metre uzunluğu ile hattın en kısa tüneli olan Çaykinski Tüneli(=чaйкинскй тоннель)'nin de burada yer almasıdır.









Polovini Tüneli hattın en düz ve en uzun tünelidir















Trenden inince önce Baykal Gölü kıyısına indik

 

[vata]

Temmuz ayı Sibirya bölgesinde tabiatın coştuğu aydır.


















Sonra hemen yanında buharlı bir lokomotifin sergilendiği Polovinni Deresi Köprüsü(=Мосты в устье половинный ручей=most vustve Polovinni ruçey)'ne çıkıp buradan Baykal Gölü ve Polovinni Burnu(=Мыс половинный=Mıs Polovinni)'nu izledik.

 

[vata]

Polovinni Deresi yanında kurulmuş şirin köy Polovinnaya'da öğlen yemeği molası verilmektedir.

 

[vata]

Polovinnaya Köyü'nden sonra trenimiz dördüncü ve son molayı sekiz kilometre ilerideki İtalyan Duvarı(=Итальянская стенка=İtalyanskaya Stenka)'nda verdi.Kayaların tren yoluna düşmesini engellemek için yapılmış ve projesi İtalyan Ferrari(=Феррари) mimarlık firması tarafından geliştirildiği yazılan bu istinat duvarı,kemerlerinin İtalyan mimarisine benzemesi nedeniyle bu ismi almıştır.








İtalyan Duvarı



Bundan sonra bir buçuk saatlik yolculukla saat 15.30'da tren yolculuğunun son durağı olan Port Baykal İstasyonu'na ulaştık.Bu bölgede kafeler,küçük marketler ve hostel tarzı konaklama mekanları bulunmaktadır.Tren istasyonunun içinde tarihi hattın yapım aşamalarına ait fotoğraflar ve demiryoluna ait ekipmanların sergilendiği Circum Baykal Demiryolu Müzesi bulunmaktadır.Bu bölgede ayrıca Barançik Dağı (=гора Баранчик=Gora Barançik)’nın tepesinde yer alan ve Listvyanka, Angara Nehri ile Baykal Gölü’nün güneyine hakim bir yerde,20.yüzyıl başında yapılmış deniz fenerinin de görülmesi tavsiye edilmektedir.

İstasyon’dan dört yüz metre kadar ileride yer alan Port Baykal(=порт Байкал=Baykal Limanı) ile karşı kıyıdaki Rogatka İskelesi(=Причал Рогаткa=Priçal Rogatka)arasında Angara Nehri’nin genişliği iki kilometre olup,iki yaka arasında yaz aylarında günde beş kez karşılıklı feribot seferi düzenlenmektedir.İndi-bindi yaklaşık yirmi beş dakika süren bu yolculuk için biz kişi başı 250ruble(~15 TL)ödedik.İki yaka arasında ayrıca kişi başı 500ruble (~30TL) karşılığında yolcu taşıyan küçük tekneler de mevcuttur.






Port Baykal tren istasyonu

 

[vata]

Port Baykal İskelesi




Kişi başına 3250 ruble ödediğimiz bu tren yolculuğu son derece keyifli ve manzara tek kelimeyle mükemmeldi.Bu gezide gördüklerimden sonra Baykal Gölü için söylenen Sibirya'nın incisi ya da Sibirya’nın Galapagos’u tanımlamalarında hiç bir abartı bulunmadığına inandım.

Aslında Rusya,el değmemiş tabiat harikası yerler açısından çok zengin bir ülkedir.Ancak Kiril alfabesinin zorlukları,turizmin yeterince gelişmemiş ve bir takım seyahat şirketlerinin tekelinde olması,bizim gibi kendi programını uygulamak isteyenlerin önünde büyük bir engel teşkil etmektedir.Yine de tur şirketlerinin kişi başına 6500 ruble istediği bu seyahati yarı fiyatına hatta Matanya Treni'ni denk getirip onda biri fiyata yapmak çok da zor olmamakla beraber bu programları hazırlarken özellikle tarifeleri iyi incelemek gerektiğinin altını kalınca çizeyim.

 

[vata]

Baykal Gölü ve çevresini daha iyi tanıyabilmek için yapabileceğiniz aktiviteler sadece yürümek,bisiklete veya trene binmekten ibaret değildir. Başta Olhon Adası olmak üzere Baykal Gölü üzerindeki adalara ve diğer ilginç destinasyonlara su yolu ile de ulaşabilirsiniz.Bunun için İrkutsk’ta Kirov Meydanı'ndan kalkan otobüsle şehrin dokuz kilometre doğusunda yer alan ve Doğu Sibirya Nehir Taşımacılığı(=Восточно-Сибирское речное пароходство=Vostoçno-Sibirskoy Reçnoy Parohodstvo)Şirketi’ne ait Baykal Gölü teknelerinin hareket yeri olan Raketa İskelesi(=Причал Ракета=Priçal Raketa)'ne gidip buradan farklı yönlere giden teknelere binebilirsiniz.







İrkutsk Raketa İskelesi




Ayrıca Listviyanka'dan saati 5.000 rubleye (~300 TL)kiralanan teknelerle Baykal Gölü ve tarihi tren hattının önemli duraklarını ziyaret etmek de mümkündür.

Bölgeyi kuş bakışı izlemek isteyenler ya da gezmek için fazla zaman ayıramayanlar için helikopter kiralamanın saati ise 20.000 ruble(~1200 TL)dir.

Ocak-Mart aylarında kalınlığı 1-2 metre arasında değişen buz tabakası ile kaplanan göl yüzeyi,taşıt araçları ve köpekli kızakların geçişine imkan tanımaktadır.Bu amaçla kışın göl çevresinde kızaklı tur yapmak mümkündür.

Ayrıca göl üzerindeki buzun incelmeye başladığı Mart-Mayıs ayları arasında bu bölgede esen sert rüzgarın adı olan Hivus adını taşıyan hovercraftlar çalışmakta imiş.

 

[vata]

Rogatka İskelesi'ne varınca,feribottakilerin çoğu onları İrkutsk'a geri götürmek için bekleyen otobüslerine giderken biz de dört kilometre ilerideki Listviyanka'da yer alan otelimize doğru yürümeye başladık.Göl çevresinde Sibirya'nın geleneksel ahşap evleri yanında son derece şık malikaneler de bulunmaktaydı.
















Baykal Gölü kıyısındaki evler



İrkutsk'un 63 kilometre güneyindeki Listviyanka(=Листвянка),Angara Nehri'nin gölden çıktığı yere yakın ve yaklaşık 1900 nüfuslu küçük bir yerleşim birimidir.18.yüzyılda kurulmuş olan köyün isminin,yakınındaki koyda yer alan kara çam(=лиственница=Listvennitsa) ormanından kaynaklandığı kabul edilmektedir.

Mütevazı boyutlarına rağmen sadece yabancı turistlere yönelik bir yer olmayıp aynı zamanda İrkutsk şehrinde yaşayanların da özellikle hafta sonları doğayla baş başa kalmak için burayı tercih etmeleri nedeniyle Listvyanka,Sibirya'nın en yoğun turistik merkezlerinden biri konumundadır.Listviyanka'da konakladığımız Mayak Hotel(=Отель Маяк),gezimizin en pahalı oteliydi.Bu yedi katlı ve şık otelde,iki kişi bir gece oda-kahvaltı konaklamak için 75$ ödedik.









Mayak Otel

 

[vata]

Sibirya'nın güneyinde,İrkutsk Oblastı ve Buryatya arasında yer alan Baykal Gölü(=озеро Байкал=Ozero Baykal),dünyanın en derin ve en eski tektonik gölüdür.Yukarıdan bakıldığında hafif açılmış mavi renkte bir göze benzemesi nedeniyle Sibirya'nın Mavi Gözü(=голубой глаз сибиряна=Goluboy glaz sibiryana) olarak da tanımlanmaktadır. Moğol ve buryatların zengin göl anlamına gelen Bay Köl(=Баай күөл),Rusların Kutsal Deniz anlamındaki(=Священное море= Sviyaşennoye more) ve Tatarların ise Büyük Deniz anlamındaki (=Bayakhal) olarak tanımladığı gölün adının Saha Türklerinin kullandığı ve su bolluğu anlamındaki Bayaghal kelimesinden türediği kabul edilmektedir. Gerek Rusya gerekse dünya açısından son derece önemli olan Baykal Gölü,1996 yılında Unesco Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir.

İçine başta Selenga olmak üzere tam 336 nehrin aktığı Baykal Gölü'nü sadece Angara Nehri boşaltmaktadır.636 kilometre uzunluğa ve 80 kilometre genişliğe sahip olan ve kapladığı 31.722 km² yüzölçümü ile Belçika ya da Hollanda büyüklüğünde olan bu gölün deniz seviyesinden yüksekliği 486 metre ve derinliği ise 1634 metre olarak ölçülmüştür. Baykal Gölü, büyüklük bakımından dünyada sekizinci sırada yer alsa da derinliğine bağlı olarak yeryüzündeki tatlı su rezervinin %22'sini barındırmaktadır.

Yapılan çalışmalarda suyun tam kırk metreye kadar berraklığını koruduğu ve hiçbir işleme gerek kalmaksızın içilebilir niteliğe sahip olan Baykal Gölü'nün üzerinde en büyüğü Olhon Adası(=Остро Ольхон=Ostro Olhon) olmak üzere on sekiz ada mevcuttur.

Sıcaklığı 12C civarında olan gölün sularının insanı gençleştirdiği iddia edilse de Rusların bile on dakikadan fazla dayanamadıklarını görünce sadece ayaklarımızı sokmakla yetindik








Göl kıyısında güneşlenenler

 

[vata]

Otele eşyalarımızı bıraktıktan sonra göl kıyısında dolaşmaya başladık. Kıyıya paralel yüksek bir dağ ile göl arasında sıkışmış dar sahil şeridi,bize Karadeniz'deki sahil kasabalarını çağrıştırıyordu.İlk durağımız iki yüz metre mesafedeki Balık Pazarı(=рыбный рынок=Rıbnıy Rınok) oldu. Buradaki alabalık ve omul balığı tezgahlarını dolaştık ve balık tütsüleme işlemlerini seyrettik.


















Listviyanka Balık Pazarı



Bundan sonra Partizanskaya Sokağı(=улица партизанская=Ulitsa partizanskaya) boyunca önlerinde omul balığı tütsülenen evlerin arasında ilerlemeye devam ederek yolun sonundaki seyir terasına ulaştık.Baykal Gölü'nü bir de buradan seyrettikten sonra köye geri döndük.









Omul balığı tütsüleme ve kurutma işlemi yapılan bir evin önü










Seyir terasından Baykal Gölü










Baykal Gölü'nün berraklığı metrelerce uzaktan çekilen fotoğrafta bile kolayca seçilebilmektedir.

 

[vata]

Bundan sonra merkeze dönüp Özbek kökenli kardeşlerimizin işlettiği küçük bir lokantaya oturduk.Menümüzde Özbek pilavı(=узбекский плов=Uzbeksi plov),şaşlık(=шашлык) ve tütsülenmiş omul balığı (=копченая омуль рыба=Kopçenaya omul rıba) vardı.





























Yerel biranın da eşlik ettiği bu yemeğe 500 ruble (~30TL) ödedikten sonra bu kez Rogatka İskelesi yönünde yürümeye başladık.Göldeki bir martıyı çekeyim derken birden gözüme bir karaltı ilişti.Bu bir tatlı su fokuydu ve kıyıya çok yaklaşmıştı.Ne yazık ki yakın plan çekmeme fırsat vermeden dibe daldı ve bir daha görünmedi.Güneş de batmaya başladığından tek kare ile yetinmek zorunda kaldım.

 

[vata]

Günün sonunda güneşin Baykal Gölü üzerinde batışını seyredip otelimize döndük.


















Baykal Gölü'nde gün batımı

 

[vata]

13.Temmuz.Perşembe sabahı otelimizdeki mükellef kahvaltı sonrasında yedinci kattaki terastan Baykal Gölü’nü ve Listvianka’yı fotoğrafladık.

























Otelin önünde yer alan Listviyanka İskelesi(=Причал Листвянкe)’ne bağlı balıkçı ve tur tekneleri

 

[vata]

Bundan sonra,200 ruble (~12TL) ödediğimiz bir araçla otele sekiz kilometre mesafede ve ve Port Baykal’ın karşı kıyısında yer alan Şaman Kayası (=шаман камень=Şaman Kamen)’na gittik.

Rivayete göre,Baykal’ın çok sevdiği kızı Angara,Yenisey adlı delikanlıya çılgınca aşık olur.Sevdiğine ulaşmak için babası Baykal’dan su çalarak Yenisey Nehri'ne doğru kaçmaya başlar.Durumu fark eden Baba Baykal, kızının kaçmasını engellemek için bu büyük kayayı boğaza doğru fırlatırsa da Angara Nehri'nin da Yenisey Nehri’ne kavuşmasını engelleyemez. Bu olaydan sonra Angara Nehri’nin, Baykal Gölü’nden ayrılma noktasındaki bu kaya,Şaman Kayası diye adlandırılmaya başlar.

Buryatlar,bu kayanın Angara Nehri’nin üstadı Sagaan Noyan’ın ikametgahı olarak kabul ettikleri için kayanın mucizevi güçleri olduğuna inanmaktadırlar.Bu nedenle bu kayanın çevresinde önemli dini törenler düzenlenirmiş.Ayrıca eskiden suçunu inkar eden zanlılar bu kayanın üzerinde bir gece geçirmek üzere bırakılır ve sabah korkudan ya da soğuktan ölmemişse ceza verilmezmiş.







Şaman Kayası















Angara Nehri’nin Baykal Gölü ile birleşme noktasındaki boğazdan kareler

 

[vata]

Şaman Kayası'ndan sonra aracımızla Rusya Bilimler Akademisi Sibirya birimine ait olan ve Baykal Müzesi(=Байкальский музей=Baykalsi Muzey) olarak da bilinen Rusya’nın tek limnoloji müzesine gittik. Limnoloji, doğal ve yapay göl ve göletlerin fiziksel ve kimyasal niteliklerini , ekolojisini,çevreyle etkileşimlerini inceleyen bilim dalıdır.Bu bölgede 1928'de kurulan ilk limnoloji istasyonu 1961'de enstitüye dönüştürülmüş ve günümüzde,her yıl elli bin kişinin ziyaret ettiği ve gölün fauna ve bitki örtüsüne adanmış bu müze ise 1993 yılında müze statüsünü kazanmıştır. Baykal Müzesi; Jeoloji,Baykal Gölü yaşam örnekleri ve canlı hayvanların sergilendiği üç ayrı bölümden oluşan küçük ama etkileyici bir müzedir.
























Baykal Müzesi'nin içindeki Jeoloji bölümü

 

[vata]

Bu gölde,yıl boyunca sıcaklığı +12C'yi aşmayan suyun soğuk ve alttan besleyen kaynaklarının da oksijenden zengin olması yüzyıllardır yaşamın izole bir şekilde sürdüğü Baykal Gölü'ne özgü canlı türlerinin artmasına ancak büyümelerinin yavaş seyretmesine neden olmaktadır.Göldeki ortamı aynen sağlamak amacıyla müzedeki on bir adet akvaryumun içine yaklaşık 500 metre derinlikten pompalar vasıtasıyla su getirilmektedir.

Baykal Gölü'nün en önemli balıkları ise avlanması kesin yasak olan mersin balığı(=осетр=osetr)ya da acipencer stellatus,kısıtlı olarak avlanabilen omul balığı(=омуль)ya da coregonus autumnalis migratorius ve limit olmadan avlanan ala balık(=Байкальский xариус =baykalski harius) ya da thymallus arcticus olup yıllık 100.000 ton kadar balık avlanmaktadır.Somon balığının akrabası olan beyaz etli omul balığının ızgarası da tütsülenmiş hali de son derece lezzetlidir.

Gölde bu balıkların dışında da ilginç canlılar bulunmaktadır.Bunlardan epişura baykalskaya(=Байкальская эпишура) adlı küçük bir zooplankton,suyun bulanıklaşmasına neden olan bakteri ve diğer organizmalarla beslenerek Baykal Gölü’nün berraklığını ve suyun temizliğini sağlamaktadır.Göl sularının berrak kalmasında,organik atıkları çürümelerine fırsat vermeden yiyen tatlı su ıstakozlarının katkısını da unutmamak gerekir.

Keza,golomyanka(=голомянка) adlı küçük yağ balığının su üstüne çıkmak ve yavrularını yumurtlamadan,canlı larva olarak doğurma özelliği bulunmaktadır.Bilimadamları yaklaşık bin kadar larva doğurduktan sonra hayatını kaybeden dişi golomyankaları "kuzey enlemlerinin kahraman anneleri" olarak isimlendirmektedirler.

Müzede ayrıca iki tane etkileyici gözlem yeri bulunmaktadır.Bunlardan batiscaph(=denizaltı)'ta sanki bir denizaltıyla suyun dibine dalmış ve derinlerdeki su altı yaşamını gözlüyormuş gibi hissederken ingilizce bilgi almak da mümkündür.Ne var ki bu bölüm kapalı olduğundan biz Baykal adı verilen ve gölün dibindeki kameralar aracılığıyla gerçek zamanlı gözlem yapılabilen diğer bölümle yetinmek zorunda kaldık.

Giriş ücreti 280 ruble(~17 TL) olan müze her gün 08-21 arasında ziyarete açıktır.Müzede,göldeki balık ve memelilerin yanı sıra bitkilere ayrılmış yaklaşık dört hektar alanı kapsayan ve içinde şifalı otlardan tutun da devlet koruması altındaki bitkilere dek uzanan 284 çeşit bitkinin yer aldığı bir de arboretum bulunmaktadır.








Fotoğrafta arka planda mersin balığı ve önde omul balığı görülmektedir.










Baykal alabalığı











Baykal Gölü'nün en ünlü balığı Omul Balığı









Bir gece önce yakın plan fotoğrafını çekemediğim Baykal foku

 

[vata]

Sıradaki etkinlik, Kanatno Telesiyej(=kанатно-кресельный подъёмник =Kanatno Kreselni Padyomnik) ile 755 metre yüksekliğindeki Çerskogo Taşı(=Камень Черского=Kamen Çerskogo) Gözlem Evi'ne çıkmaktı. Bunun için yine bir taksiye binerek Baykal Müzesi'nin arkasından giden ve oldukça dik yaklaşık iki kilometrelik yolu tırmandıktan sonra Otel Baykal (=Отель Байкал) önünden hareket eden telesiyeje ulaştık.

Kasada iki kişilik telesiyej sandalyelerine gidiş-dönüş binmek için kişi başı 250 ruble (~15 TL) ücret ödedikten sonra tepeye giden eğlenceli yolculuğumuz başladı.Son derece sessiz çalışan telesiyej ile kısa süren yolculuğumuzda, mis gibi orman havasını ciğerlerimize doldururken bir yandan da Baykal Gölü ve ormanı izlemek keyfimizi iyice arttırdı.























Baykal Gölü ve orman manzaralı telesiyej yolculuğumuz



Jan Stanisław Franciszek Czerski,Polonya asıllı olup,Baykal Gölü'nün haritasını ilk çıkaran ve ömrünü Sibirya araştırmalarına vakfetmiş bir bilimadamıdır.Ne yazık ki yaptığı keşif gezilerinden birinde hayatını kaybedince buraya onun adı verilerek ismi yaşatılmak istenmiştir.