Moğolistan,sibirya Ve Moskova Gezi Notları(03-16.temmuz.2017)

Bundan sonra,Devlet Tarih Müzesi ile Kremlin'in Nikola Kulesi (=Никольская Башня=Nikolskaya Başniya) arasında yer alan ve meydana sadece resmi araçların girmesine izin verilen yüz metre uzunluğundaki yoldan Kızıl Meydan'ı terk ederek Manej Meydanı'na geri döndük.Yolun başında bulunan 67 metre yüksekliğindeki gotik mimari tarzlı Nikola Kulesi,ilk olarak 1491 yılında İtalyan mimar Solari tarafından yaptırılmış olup 1780 ve 1812 yıllarında uğradığı yıkımlar neticesinde iki kez daha yeniden inşa edilmesi gerekli olmuştur.








Nikola Kulesi



Bu kuleden Kremlin'i çevreleyen yüksek duvarlar boyunca aşağıdaki Manej Meydanı'na doğru ilerleyince sol tarafımızda çiçeklerle süslenmiş, yaklaşık on hektar büyüklüğünde ve 1823 yılında yapılmış Aleksandr Bahçesi(=Александровский сад= Aleksandrovski Sad) ile onun içinden akıp giden ve Moskova Nehri'nin sol kolunu oluşturan sekiz kilometre uzunluğundaki bir yeraltı akarsuyu olan Neglinka(=Неглинка) veya Neglinnaya(=Неглинная)olarak adladırılan nehri gördük.Topkapı Sarayı arkasındaki Gülhane Parkı'nı andıran bu bahçeler üst,orta ve alt olmak üzere üç kısma ayrılmaktadır.

Üst bahçede ilk önce 1941-1945 arasındaki savaşta hayatını kaybetmiş askerlere adanmış Meçhul Asker Mezarı(=Могила Неизвестного Солдата=Mogila Neizvestnogo Soldata) Anıtı'nı gördük.Moskova'da,1966 yılındaki bir kazı esnasında ortaya çıkartılan toplu mezarda bulunan ve ismi belirlenemeyen bir askerin naaşı,3.Aralık.1966 tarihinde,Alman birliklerinin Moskova yakınlarında mağlup edilmesinin 25. yıldönümü anısına,1492 yılında Mimar A.Solare tarafından yapılmış altmış metre yüksekliğindeki Cephanelik Köşe Kulesi(=Угловая Арсенальн ая Башня=Uglovaya Arsenalnaya Başniya)'nin izdüşümündeki bu duvarın kenarına gömülmüştür.Bundan sonra Leningrad'daki Sönmeyen Ateş Anıtı'nda yakılan bir meşale bu anıta getirilmiş ve burada hazırlanan ateş, 8.Mayıs.1967 tarihinde yakıldıktan sonra elli yıldır hiç sönmemiştir.

Çiçekler ile süslü anıtta,askerler her saat başı değişerek nöbet tutmaktadır.Bordo renkli granitten yapılmış anıtın üzerinde "senin adın bilinmese de yaptıkların ölümsüzdür"(=Имя твоё неизвестно подвиг твой бессмертен=İmiya tvoy nizvestno padvig tvoy becmerten) anlamında bir söz yazılıdır.Her yıl,3.Aralık günü Rusya Federasyonu'nda "bilinmeyen asker günü" olarak kutlanmaktadır.

Anıtın çevresinde ayrıca,üzerlerinde II.Dünya Savaşı esnasında Alman ordusuna karşı direnerek Kahraman Şehir(=город-герой=Gorad-geroy)ünvanı alan Rus şehirlerinin isimlerinin yazılı olduğu ve içlerinde buralardan gelmiş toprağın yer aldığı mermer bloklar bulunmaktadır.


























Meçhul Asker Mezarı Anıtı

Bundan sonra Kremlin duvarı boyunca yürümeye devam edince 1495 yılında yapılmış ve 38 metre yüksekliğindeki Cephanelik Orta Kulesi (=Средняя Арсенальная башня=Sredniya Arsenalnaya Başniya) önünde dört mermer sütundan oluşan ve yapay bir mağara olan Grotto (=гроttо) ile Romanov Dikili Taşı(=Романовский обелиск= Romanovski Obelisk)'nı gördük.

Yapay mağara Grotto,1812 yılındaki Napolyon işgali sırasında yıkılan Moskova evlerinden kalan parçalar kullanılarak 1821 yılında inşa edilmiştir. Moskova'nın küllerinden yeniden doğduğunu simgelemek için yaptırılan bu yapay mağaranın içindeki merdivenlerden yukarıya doğru çıkarak bölgenin daha iyi bir fotoğrafını almak da mümkündür.

Dikili taş ise,Romanov hanedanının tahta çıkmasının üç yüzüncü yılı şerefine 1914 yılında yaptırılarak bahçenin girişine konulmuştur.Üzerinde hanedanın arması olan çift başlı kartal sembolünün yer aldığı ve I.Mihail'den II.Nikola'ya kadar hanedan üyesi çarların isimlerinin yazılı olduğu bu anıt,devrimden sonra yıkılmak istenmiş ancak Lenin'in emriyle sadece değişime uğramıştır.Bunun sonucunda çarların isimleri ve hanedanın sembolü silinmiş ve yerlerine bizzat lenin tarafından hazırlanan listedeki önemli düşünürlerin isimleri kazılmıştır.Dikili taş 1966 yılında bahçede yapılan düzenlemeler esnasında günümüzdeki yerine taşınmış ve çift başlı kartal da üzerine eklenmiştir.








Yapay mağara(=Grotto),Dikili Taş ve Kremlin'in Cephanelik Orta Kulesi








Yapay mağaradan yukarıya giden merdivenler

Bundan sonra Aleksandr Bahçesi'nin orta kısmına geçtik.16.yüzyılda,bu bölgede bahçe yerine Kremlin'i çevreleyen hendek ve onun içini dolduran Neglinnaya Nehri bulunuyormuş.Bu nehrin üzerine yapılan bir set ile nehrin hızı azaltılarak taşkın riski bertaraf edildiği gibi setin arkasında kalan gölcüklerde balık yetiştirilmeye ve değirmenciliğe başlanmış ayrıca yangın durumunda kullanılabilecek bir de havuz elde edilmiştir.

O zamanlar nehrin üzerindeki dört köprüden günümüze sadece Kutafya Kulesi'nin önündeki Trinity Köprüsü(=Троицкий мост=Troitski Most) kalmıştır.Köprünün ardında yer alan Kutafya Kulesi ile Troitskaya Kulesi günümüzde Kremlin'e turistlerin giriş yeri olarak görev yapmaktadır.













Aleksandr Bahçesi'nin orta kısmının en önemli yapıları olan Trinity Köprüsü,Kutafya ve Troitskaya Kuleleri

18.yüzyılın sonlarına doğru şehirde artan nüfus ve endüstriye ait atıkların Neglinka Nehri'ni kirlettiği fark edilmiş ve bunun üzerine 19.yüzyıl başlarında nehrin yatağı değiştirilerek yer altına alınmış ve bahçenin içinde çok küçük bir kısmının açıkta kalmasına izin verilmiştir.İşte bu kapatılan alan günümüzde Aleksandr Bahçesi'nin alt kısmını oluşturmaktadır.

Bu bölümün en önemli ögeleri Borovitskaya Kulesi(=Боровицкая башня=Borovitskaya başniya) ile bahçeye adını veren I.Aleksandr'ın heykeli(=Памятник Александру I=Pamiyatnik Aleksandru I)'dir.Başkurt kökenli heykeltraş Salavat Şerbakov(=Салават Щербаков) tarafından 2014 yılında tamamlanan ve açılışı Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından yapılan bronz heykelde elinde kılıç olan I.Aleksandr,düşman silahını ayağının altında ezerken tasvir edilmiştir.Bu heykelin tam karşısında ise 1812 Borodino Savaşı'nı tasvir eden yine bronzdan yapılmış kabartmalar yer almaktadır.















Alt bahçede yer alan I.Aleksandr Anıtı ve 1812 Borodino Savaşı'nı anlatan bronz rölyefler

Borovitskaya Kapısı'na sırtımızı dönüp karşıya doğru ilerleyince Borovitskaya Meydanı(=Площадь Боровицкая=Ploşad Borovitskaya) 'nda bulunan Prens I.Vladimir Heykeli(=Памятник князю Владимиру =Pamiyatnik Knezyu Vladimiru)'ni gördük.









Borovitskaya Meydanı















Prens I.Vladimir Heykeli



Milattan Sonra 980-1015 yılları arasında hüküm süren Kiev Büyük Knezi (=prensi) I.Vladimir Sviyatoslaviç(=Владимир Святославич),Rus tarihi açısından iki önemli işe imzasını atmıştır.Bunlardan birincisi Kiev ve Novgorod topraklarını tek bir devlet çatısı altında birleştirmesi, ikincisi ise Bizans İmparatoru'nun kız kardeşine aşık olması sonucunda 988 yılında Kırım'da o zamana kadar kabul ettikleri pagan inancını terk ederek Hıristiyanlığı benimsemesi ve bu dini Rus halkına benimsetmesidir.

Rus Devleti'ni kuran ve Hıristiyanlığı ülkeye getiren Prens Vladimir'in ölümünün bininci yıldönümünde Rusya Federasyonu yönetimi,halkın isteğini de göz önüne alarak onun adına bu meydanda büyük bir heykel yapılması yönünde karar almış ve UNESCO'nun bu heykelin Kremlin'in tarihi dokusunu bozabileceği yönündeki uyarıları da göz ardı edilerek icraat safhasına geçilmiştir.

Yukarıda bahsettiğim I.Aleksandr heykelini de yapan Salavat Şerbakov, kaidesi üç metre ve toplam yüksekliği on sekiz metre olan ve üç yüz ton ağırlığındaki bu heykeli Ekim.2016'da tamamlamıştır.Bundan sonra, 4.Kasım tarihinde kutlanan "Ulusal Birlik Günü"nde, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin,adaşının adına yaptırılan bu heykelin açılışını yapmıştır.

İşin ilginç tarafı Kiev'de Dinyeper Nehri kıyısında bulunan Prens Vladimir heykeli de 16 metre yükseklikte olup elinde bir haç bulunmaktadır. Tabii bu durum Rusya ile arası açık olan ve Kiev Prensi Vladimir'i haklı olarak sahiplenen ve onu kendi dillerinde Volodimir(=Володимеръ) olarak tanımlayan Ukrayna Devleti'ni kızdırmış ve Rusya Federasyonu'nu kültür hırsızlığı yapmakla suçladıkları gibi açılışın yapıldığı gün Ukrayna'nın Twitter hesabından aşağıdaki fotoğrafta gördüğünüz cevabı yollamışlardır.









"Prens Volodimir'in gerçek heykelinin neye benzediğini unutmayınız. Ruslara,Ortodoks Hıristiyanlık Kiev tarafından taşınmıştır.Rusya'ya nazikçe hatırlatmadır."

Bu heykelden sonra Aleksandr Bahçesi'ne paralel uzanan Manej Sokağı(=улица Манежная=Ulitsa Manejnaya) boyunca yaklaşık bir kilometre yürüyerek bahçenin biraz gerisinde bulunan ve meydana adını veren Manej(=Манеж) binasının önüne geldik.

Kırk beş metre genişliğinde,taşıyıcı kolonların sadece binanın köşelerinde yer aldığı manej binası neoklasik mimari üslupla inşa edilmiştir.Yan tarafında Kutafya Kulesi ve Moskova Kremlini Kasaları(=Кассы Московского Кремля=Kassi Moskovskogo Kremliya)'nın yer aldığı bu bina,1812 yılında süvari alayının eğitim alanı olarak inşa edilmişse de bir süre sonra ressam ve müzisyenlerin tekeline geçmiştir.Putin'in ikinci kez seçildiği 14.Mart.2004 tarihindeki yangın sonrası komple elden geçirilen bu bina,2012 yılından bu yana Tasarım Sergi Salonu (=центральный Выставочный Зал=Sentralni Vıstavoçni Zal) olarak faaliyettedir.















Manej Binası




1990’lı yılların ortalarında hükümetin Manej Meydanı'nda yapılaşmaya izin veren kararı gereği 1996 yılında burada cam kubbeli Ohotni Riad (=Охотный ряд) adlı yeraltı çarşısı kurulup üzerine de çevresi heykellerle süslenmiş Dünya Saati Çeşmesi(=Фонтан Часы Мира=Fantan Çasi Mira) yaptırılmıştır.Meydanın bu en yüksek yapısının üzerinde Aziz George figürü yer almakta ve dünyadaki saat dilimlerini temsil eden sektörlere ayrılmış olan kubbe çok yavaş bir şekilde hareket etmektedir.

Yer altı çarşısının yanında içinden Neglinnaya Nehri'nin çok yavaş bir şekilde aktığı havuzda Rus masallarındaki kahramanları simgeleyen heykeller yer almaktadır.










Yeraltı çarşısının yanında içinde dört tane at şeklinde fıskiye bulunan bu havuz,yaz sıcağından bunalıp serinlemek isteyenlerle dolup taşıyor










Yeraltı çarşısındaki Dünya Saati(=Часы Мира=Çasi mira)









Ohotni Riad çarşısının üzerindeki fıskiye

Aleksandr Bahçesi'nde gezerken hafif çiseleyen yağmur,biz Manej Meydanı'nı terk ederken iyice şiddetlendi.Bunun üzerine biz de Ohotni Riad yer altı çarşısının yanından sağa doğru kıvrılarak Ohotni Riad Caddesi(=Охотный Ряд=Ulitsa Ohodni Riad) üzerinde hızlıca yürümeye başlayıp bir yandan da fotoğraf çekmeye devam ettik.Yeraltı çarşısının karşı çaprazında Moskova'yı ziyaret eden ünlülerin konakladığı ihtişamlı Nasyonal Otel(=Гостиница Националь=Gastinitsa Nasyonal) yer almaktadır.1903 yılında,Art Nouveau mimari üslubunda yapılmış binanın üst kısmındaki 120 metrekarelik sosyalizm resmi dikkat çekicidir.









Nasyonal Otel




Bu oteli yirmi metre geçince Rusya Federasyonu Devlet Duması (=Государственная Дума=Gosudarstvenniya Duma)’nı gördük.Rusya Federasyonu’nun devlet yönetiminde,altı yıllığına seçilen ve büyük yetkilerle donatılmış bir başkan ile kabinesi yürütmeden,450 sandalyeli alt meclis Duma ile 166 sandalyeli Federasyon Konseyi’nden oluşan ve başkana bağlı olan Federasyon Meclisi ise yasamadan sorumludur.Bu bina,1994 yılında ülkemizden Enka şirketi tarafından yenilenmiştir.










Rusya Federasyonu Devlet Duması

Duma binasının önünden caddeyi beş yüz metre kadar takip edince Tiyatro Meydanı(=театральная площадь=Teatralnaya Ploşad)'na geldik ve burada Karl Marks'ın 1961 yılında taştan yapılmış yedi metre yüksekliğindeki heykelini gördük.Heykelin kaidesinde "dünyadaki tüm emekçiler,birleşin"(=пролетарии всех стран,соединяйтесь= proletarii vsyeh stran,soedinyaites) diye yazmaktadır.

Sovyetler Birliği döneminin baş tacı olan Karl Marks'ın,Moskova şehrinde kalan son heykelinin de Vladimir Putin'in bronz heykeli ile değiştirilmek istenmesi,günümüzde Rusya Federasyonu ve komünist düzenin birbirlerinden ne kadar uzaklaştığının kanıtı olsa gerek.









Karl Marks heykeli

Sıradaki hedefimiz,bu heykelden kuzeye doğru 250 metre ileride yer alan ve Rusya’nın dünyaca ünlü opera ve bale topluluklarını bünyesinde barındıran ve kelime anlamı Büyük Tiyatro olan Bolşoy Tiyatrosu (=Большой театр) idi.Başlangıcı 1776 yılına dayandırılan ve sanat performanslarını önce evlerde sonra Petrovka Tiyatrosu'nda sürdüren Bolşoy Tiyatrosu,1805 yılında yanan Petrovka Tiyatrosu’nun yerine,ünlü rus Mimar Joseph İvanovich Bové tarafından çizilmiş proje uyarınca aynı meydanda 1825 yılında inşa edilmiştir.1853'te çıkan yangında büyük hasar gören tiyatro binası İtalyan asıllı besteci Caterino Kavos'un oğlu olan Albert Kavos tarafından yeniden inşa edilerek II. Aleksandr'ın taç giymesi şerefine 1856 yılında hizmete girmiştir.

Bundan sonra,II.Dünya Savaşı sırasında dahi faaliyetlerine aralıksız devam eden tiyatro,2002 yılında yenileme çalışmaları amacıyla kapatılır ve 28.Ekim.2011 tarihinde kapılarını sanatseverlere tekrar açmış ve Rusya'daki performans sanatlarının en önemli merkezi konumuna geri dönmüştür.Günümüzde Bolşoy Tiyatrosu sadece pazartesi günleri ve bir de ağustos ayında kapalı kalmaktadır.

Rus neo-klasik mimarisinin en güzel örneklerinden birisi olarak kabul edilen binanın sütunlu girişinde yer alan Quadriga adlı güneş arabasına binmiş Apollon heykeli,Rus heykeltraş Pyotr Klodt tarafından yapılıp özel bir vinç yardımı ve uzun uğraşlar sonucunda alınlığa yerleştirilmiştir.




















Tarihi Bolşoy Tiyatrosu ve üst kısmındaki Quadriga heykeli

Moskova'da,halen yetmiş iki tiyatro binası faaliyette olup,Bolşoy Tiyatrosu,sadece Rusya’nın değil aynı zamanda dünyanın da en önemli sahneleri arasında yer almaktadır.Fyodor Şalyapin ve Galina Vişnevskaya gibi ünlü opera sanatçıları;Galina Ulanova,Mihail Barışnikov ve Maris Liepa gibi dünyaca ünlü balerin ve baletler bu sahnede yetişmişlerdir. Günümüzde de Bolşoy Tiyatrosu’nda sahne almak,Rus sanatçılar için kariyerlerinin en önemli dönüm noktası olarak görülmektedir.

Rusların 100 rublelik banknotlarının arka yüzünü tiyatronun ön cepheden görüntüsü ve ön yüzünü ise Quadriga Heykeli süslemektedir. Tiyatroda bir performans izleme fırsatı bulamayıp sadece içini gezmek isteyenler için Pazartesi-Çarşamba ve Cuma günleri saat 11'de başlayan ve bir saat süren gezi için 1300 ruble ücret ödenen resmi turlar düzenlenmektedir.

Tiyatronun aşağıda linkini verdiğim resmi sitesinden 14.Temmuz.Cuma akşamı saat 19'da başlayacak Mozart'ın ünlü eseri Figaro'nun Düğünü (=свадьба фигаро=Svadba Figaro) ya da beynelmilel adıyla Le Nozze di Figaro operası için kişi başı 2000 ruble(~120TL) ödeyerek aldığımız biletle binanın önüne geldik.Bize oyunun bu binada değil de aşağıdaki ilk fotoğrafta görülen ve ana binanın sağ tarafındaki binada sergilendiği söylenince doğrusu bozulduk.Oysa bütün opera ve bale gösterileri bu ihtişamlı binada sergileniyormuş dolayısıyla boşuna endişelenmişiz. Binanın içinde biraz dolaştıktan sonra parterin bir üst katındaki yerimize oturduk ve iki bin kişi kapasiteli bu muhteşem salonda yaklaşık üç buçuk saat süren eseri keyifle izledik.



The Bolshoi Theatre Official Website

Bolşoy Tiyatrosu'ndan fotoğraflar























Figaro'nun Düğünü operasının afişi ve oyundan fotoğraflar

Tiyatronun büyüğü olur da küçüğü olmaz mı?Bolşoy Tiyatrosu'nun sol çaprazında ona göre daha küçük ebatta ve yaklaşık 950 seyirci kapasiteli Küçük Tiyatro(=Малый Театр=Maliy Teatr) yer almaktadır.1756 tarihinde Çariçe Katerina'nın izniyle kurulan bu tiyatro,Rus tiyatro sanatının başlangıç noktası olarak kabul edilmektedir.Bolşoy Tiyatrosu gibi bu tiyatro da Rus mimar Joseph İvanovich Bové tarafından,kendisinden içinde bir konser salonu bulunan bir malikane yapmasını isteyen Vargin adlı bir tüccar için 1821-23 yılları arasında yaptırılmıştır.

Küçük Tiyatro'da başlangıçta daha ziyade Rus sanatçılarına ait tiyatro eserleri sahneye konulmuştur.Çehov,Puşkin,Gogol yanı sıra özellikle Aleksandr Ostrovski'nin 52 eserininden kırk tanesi burada sahnelendiği için bu tiyatro Ostrovski Evi olarak da anılmaktadır.Bolşoy Tiyatrosu'nun tadilatta olduğu 2002-2011 döneminde Moskova'nın sanat yükünü adeta sırtlayan Küçük Tiyatro'da günümüzde Rus yazarlar yanı sıra çağdaş yazarların eserleri de sahnelenmektedir.










Küçük Tiyatro binası

Bolşoy Tiyatrosu çıkışı,akşam yemeği için kirası en yüksek dükkanların bulunduğu Tverskaya Caddesi (=Проспекt Тверская) üzerinde ve bir kilometre ilerimizde bulunan Kafe Puşkin(=Кафе Пушкинъ)'e gittik.



























Kafe Puşkin'in içi ve en alt resimde ünlü asansörü

Bu kafenin ilginç bir de hikayesi bulunmaktadır.Ünlü Fransız şarkıcı Gilbert Bécaud(=Jilber Beko),kendisini Moskova'da gezdiren rehberi Nathalie için bestelediği ve onun adını verdiği şarkının bir yerinde Kafe Puşkin’de bir mola vermekten bahseder.Şarkıda adı geçen kafeyi merak eden fransız gezginler ise aradıklarını bulamazlar çünkü o tarihte Moskova'da böyle bir kafe bulunmamaktadır.

Bunu öğrenen Andrei Dellos adlı bir girişimci,1999 yılında,Kafe Puşkin’i hizmete açarak bir hayali gerçeğe dönüştürür.Eczane(=pharmacy) adı verilen birinci katı kafe ve kütüphane (=library) adı verilen ikinci katı da çok şık bir restoran olarak hizmet vermekte olan Kafe Puşkin’de iki kat arasında çalışan eski tip asansörü mutlaka kullanmanızı tavsiye ederim.

Özellikle akşam yemekleri için ideal bir mekan olan ve her gün 12-24 saatleri arasında hizmet veren bu kafeye rezervasyon yaptırarak gidilmesi tavsiye edilmektedir. Geçmişi yeni de olsa sizde yüzlerce yıl geriye gitmiş hissi yaratan ve eski Rus restoran geleneklerini günümüze taşıyan Kafe Puşkin, gerek menüsü gerekse özenli sunumu ile keyfimizi doruklara çıkardı.Öyle ki fotoğraf çektirmeyi yemeği bitirdikten sonra akıl etmişiz.







Yemeğin sonu



Önce kırmızı pancar,ekşi krema(=smetana) ve tütsülenmiş kaz eti ile yapılmış Borş Çorbası(=Борщь),sonra geyik eti kızartması (=жаркое из оленины=Jarko iz olenin) ile Napolyon milföyü (=наполеоновскiхъ баловъ=Napoleonovski balov) ve içecek olarak da Moskova’nın en popüler alkolsüz içeceği olan Sbiten(=сбитень)'i denedik.Tadı sıcak şaraba benzeyen bu içecek,bal,nane yaprağı,karanfil, zencefil,tarçın, şarap ve meyve reçeli karışımının sıcak su ile demlenmesi sonucu meydana gelmektedir.

Bu yemeğe ödediğimiz 6250 Ruble(~375 TL) şimdiye kadarki yemeklerimizin yanında astronomik kalsa da değerdi.