Aralık 2020 – Elektrik İşleri
Solar Panel Bağlantıları
Paralel mi seri mi bağlantı tartışmalarını çok okudum. Çoğunluk paralel bağlayıp gerilimi yükseltmeyi tavsiye ediyor. Ancak ben solar panel girişinde 60 V bir gerilim kullanıp tehlikeli temaslar riskine girmek istemedim. 50 Volttan yukarısı tehlikeli geldi. Dolayısıyla bu panelleri paralel bağlayıp 20 V ve Maksimum 30 A olacak şekilde kullandım. İlerde sıkıntı yaşarsak araç dışında tavanda değişiklik yaparak seri bağlantıya çevirebilirim.
Kablo Hesapları
Kablo çekiminden önce tüm yükler listeledim ve kesit hesaplarını yaptım. Elektrikli WC hariç tüm kablolama için 1,5 mm2 kablo kesitinin yeterli olduğunu gördüm. 1,5 mm2 kablo 15 Amperden daha yüksek bir akım taşıyabiliyor.
15 Amper 220 Volt tesisatta 3 kiloWatt’tan daha yüksek bir güce, 12 Volt tesisatta 180 Watt güce tekabül ediyor. Elektrikli WC hariç tüm yükler bu değerin altında kaldığından 1,5 mm2 kesitinde kablo yeterli görünüyor. Elektrikli WC için ise 6 mm2 kesitinde kablo kullanacağız.
Yerleşim
Aküleri, inverteri ve 220 V akü şarj cihazını, şoför koltuğunun tam arkasına gelecek karşılıklı iki koltuktan birinin altına koyacağız. Bu koltuğun önünde masa, arkasında banyo olacak.
Dağıtım panosunu ise bu koltuğun tam üstünde tavana yakın bir yere koydum. Panodan aşağıdaki koltuğun altına çok sayıda boru ve kablo gideceği için mobilya yaparken burayı şişirmek gerekecek.
Solar şarj kontrol cihazını da panonun hemen yanına yerleştirdik. Şarj kontrol cihazının girişinde bir akü şalteri var. Bu akü şalteri solar panelden gelip şarj kontrol cihazına giden enerjiyi kesmeye yarıyor. Bir çok yerde buraya DC sigorta konması öneriliyordu. Ama bana mantıklı gelmiyordu. Çünkü sigorta yükü ve tesisatı aşırı akıma karşı korumak için kullanılır. Bildiğim kadarıyla solar panelden aşırı akım gelme gibi bir risk yok. 3 adet solar panelin vereceği maksimum akım 30 Amper ve şarj kontrol cihazımız 40 Amperlik. Şarj kontrol cihazını aldıktan sonra içerisinden çıkan dokümandaki şemada da benim tahmin ettiğim şekilde solar panel ile şarj kontrol cihazı arasına devre kesici, şarj kontrol cihazı ile akü arasında ise DC sigorta gösteriliyordu. Ben de bu şemaya uygun tesisat yaptım.
Kablolama
Kablo olarak genellikle TTR kullanılmasına rağmen ben antigron kablo tercih ettim. TTR kablo çok sayıda ince telden oluşuyor iken antigron kablo tek parça bakırdan oluşuyor. Avantajları ve dezavantajları var. TTR kablo rahat bükülüyor, tesisat çekerken bükülmesi kolaylık sağlıyor ama ben tellerin tek tek kopması halinde kesitin düşmesi ve ben farkında olmadan ısınma olması riskini göze almak istemedim. Antigron kablonun ise birden kırılma riski var. Kolay bükülemiyor. Bağlantı yaparken dikkatli olmak gerekiyor. Kabloyu pense ile çevirirken zayıflatıp kırabilirsiniz. Bağlantılarda gevşeklik riskine karşı çok dikkatli olmak gerekiyor. Ayrıca antigron kablo araç titreşimlerinden kırılabilir. Bu nedenle her tarafından sıkıcı bağlamak gerekiyor. Ben avantaj ve dezavantajlarını göz önünde bulundurarak antigron tercih ettim.
Şaseyi hiç kullanmadım. Normalde 12 V tesisatlarda sadece pozitif kablo çekiliyor. Negatifler doğrudan araç şasesine bağlanıyor. Ben bunu tercih etmedim. Araçta bir kaynak işlemi yapılırsa şase üzerinden cihazlar zarar görebilir diye düşündüm. Cihazların iç yapısını bilmediğim için şase tesisatı için de ayrıca kablo kullanmak bana mantıklı geldi. Belki de gereksizdi. Dezavantajı ise dönüş kablosunun da kesiti sınırlı olacağı için burada da biraz enerji kaybı olacaktır. Kullandıkça göreceğiz.
Borulama
Kabloları 18 mm spiral elektrik tesisat borularından geçirdim. Amacım hem kabloları kesilme risklerine karşı daha korunaklı hale getirmek hem de ilerde bir kablo değiştirmek için susta kullanabilmekti. Kabloları korunaklı hale getirme amacına ulaştığımı düşünüyorum ama ilerde bir değişiklik yapma avantajını kullanamayacağım. Çünkü elektrik tesisatından sonraki izolasyon ve üzerine gelen mobilyalardan dolayı borular iyice sıkıştı. Bir de titreşime karşı ben de boruları her yerinden bağladım.
Panolar
Akü koltuğumuzun üstündeki dolabın içerisinde kalacak olan alana bir adet 18’lik sıva altı sigorta kutusu monte ettim. (Sıva üstü kullanılmasını tavsiye ederim.)
Sigorta kutusunun üstteki bölümünü AC 220 V Panosu olarak kullandım. Alt bölümüne ise DC yüklerden gelen kabloları girmek için klemens olarak kullandım. Bu klemenslerden çekeceğim TTR kabloları otomatik sigortalı DC anahtar grubuna gireceğim.
220 V AC Tesisat Sigortaları
İnverter çıkışına 1 adet 32 A anahtarlı otomatik sigorta kullandım. Bu sigorta yalnızca aç kapa yapmaya yarayacak. Çünkü inverterin içerisinde aşırı akım koruması zaten var.
AC Panosunun girişine de 25 A ana sigorta kullandım. Prizlerden gelen hatları 10 A ve 16 A sigortalara girdim.
12 V Tesisat Sigortaları
Şarj kontrol cihazından gelip akülere giden hatta 32 A DC anahtarlı otomatik sigorta ve DC yükleri besleyecek olan akü çıkışına da 63 A DC anahtarlı otomatik sigorta kullandım. Kullandığım DC anahtarlı otomatik sigortalar görünüm olarak ev tesisatlarında gördüğümüz sigortalarla aynı görünümde. Bu malzemeyi çok aradım. Biraz pahalı ama Siemens firmasının böyle bir ürünü var. Ama bir sigorta 250-300 TL civarında. Normal AC sigortalar 15-20 TL civarındadır. DC Şebekede kullandığım bu sigortalar aç kapa yapmak için değil doğrudan tesisatı ve cihazları koruyacak. 32 A ve 63 A değerinde sigortaların bıçaklı sigorta olarak alternatifi yok. Buşonlu sigortalara benzeyen porselen sigortalar var. Ama bunların araç yolda giderken oluşacak titreşimden gevşekliğe sebep olabileceğini düşündüğüm için biraz masraflı da olsa anahtarlı otomatik DC sigorta kullanmayı tercih ettim.
12 V Otomatik Sigortalı Anahtarlar
Tüm 12 volt yükler için her sigorta görevi görecek hem de açıp kapamaya yarayacak 8 anahtarlı led ışıklı siyah renkli bir anahtar grubu aldık. Henüz montajını yapmadık. Her bir anahtarın altında 5,10 veya 15 Amperlik sigortalar var. Bunlar otomatik sigortalar. Yani aşırı akım geldiğinde sigorta atıyor. Siz arızayı giderip tekrar düğmeye bastığınızda devreye giriyor.
Bu anahtar grubundaki en yüksek sigorta 15 Amper olduğundan elektrikli tuvaleti (akımı 20 A) bu anahtarlara doğrudan bağlayamıyorum. Bu nedenle araya bir sigortalı röle koyarak bağlayacağım.
Aydınlatma Armatürleri
Ben tüm aydınlatmayı 3 W led spotlarla yapmayı düşündüm. Ancak tavana monte ettiğim 3 W led spotların yeterli gelmediğini gördüm. Mobilya imalatı bittikten sonra mutfak dolabının ve yatak odası dolaplarının altına daha güçlü şerit bant ledler monte edeceğim. Tavan ve oturma koltuklarının üstüne 3 W led spotlarla devam edeceğim.
Banyoda ise 12 V etanj (neme dayanıklı) led bulamadığım için 220 V bir bant led armatür aldım. Ama ilerde buzdolabını 12 V’a dönüştürürsem banyoya her girdiğimde inverteri açmamak için banyoya 12 V bir aydınlatma armatürü bulmam gerekecek. Banyo aydınlatma kablosunu da buattan 12 V tesisata bağlarız.
Aküler
Tavsiyeler üzerine 2 Adet 150 Ah toplam 300 Ah Ritar marka akü kullandık.
Şarj Kontrol Cihazı
Mexxsun marka 40 A şarj kontrol cihazı kullandık.
İnverter
Mexxsun marka 1000-2000 W tam sinüs inverter kullandık.
Akü şalterleri
Markasını hatırlamıyorum ama konulabilecek her türlü DC devreyi kesecek şekilde koltuğun altına 4 Adet akü şalteri kullandık.
- Akü besleme çıkışını kesen akü şalteri (Bu şalter off konumuna gelince aküden beslenen 12 cihazların ve inverterin enerjisi kesiliyor)
- İnverterin Enerjisini kesen akü şalteri (Bu şalter akü besleme çıkışlarından sadece inverterin enerjisini kesiyor. 12 V cihazlara enerji gitmeye devam ediyor.)
- Şarj devresini kesen akü şalteri (Bu şalter hem solar cihazdan gelen şarj akımını ve hem de 220 V akü şarj cihazından gelen şarj akımını kesiyor)
- Akü şarj cihazının akımını kesen akü şalteri (Bu şalter off konumuna alınınca solar sistem şarj etmeye devam ederken yalnızca akü şarj cihazından gelen şarj akımını kesiyor)
Multimetreler
Çin alışveriş sitesinden aldığım 300 Ampere kadar dayanıklı şönt dirençli multimetre ile anlık harcanan gücü, anlık çekilen akımı, son resetten o ana kadar çekilmiş olan enerjiyi, akünün voltajını ölçüyor. Bu alet aynı zamanda akünün voltajından akünün ne kadar dolu olduğunu gösteriyor.)
İkinci multimetre ekranından anlık olarak şarj gerilimini ve şarj akımını ölçmeyi hedefliyordum. Bu aletin şönt direnci 100 A. Ama sanırım ekran devresini yaktım. Akımı ölçemiyor. Karavan bitince yenisini alacağım.
Üçüncü multimetre İnverterin 220 V çıkışından çekilen akımı ve çıkış gerilimini ölçüyor. Gerilim ölçümünde sorun yok. Ama akımda sıkıntı var. Çok küçük akımları ölçmüyor. Akımı pens ampermetre mantığıyla ölçüyor. Birkaç sarmal yaparak düşük akımları da ölçmesini sağlamayı düşünüyorum.
Dış Elektrik Devresi
Dışardan 220 V alabilmek için elektrik cihazlarının bulunduğu koltuğun tam yanına gelen yere dış elektrik alma prizi yerleştirdim. Bu prizin çıkışını 32 Amperlik anahtarlı otomatik sigortadan geçirdikten sonra koltuğun içerisinde monte ettiğim bir üçlü prize bağladım. 220 V akü şarj cihazı bu prize sürekli olarak bağlı olacak. Dolayısıyla dışardan 220 V bağlandığı anda otomatik olarak aküyü şarj etmeye başlayacak. Ayrıca inverterden çıkıp 220 V panoya giden kablonun ucundaki fişi de dışardan elektrik aldığımda inverterden çıkarıp bu üçlü prize taktığımda 220 V tüm prizlerimize doğrudan dış elektrikten enerji gelecek. Bunun için transfer anahtarı kullananlar var. Ama ayda yılda bir kullanılacağı için gerek duymadım. Çok kullanacak olursak ilerde yaptırırım.