Ynt: Kene Isırması - Kırım Kongo Kanamalı Ateşi
Dr. Mustafa Yalçın çok doğru ifade etmiş. Uyarılarına kesinikle kulak verilmesi gerektiğini tekrarlamakta yarar var.
Bunlara bir - iki ilave yapmak yararlı olabilir. Çünkü, dış mekanlarda faaliyette bulunan arkadaşların merak etikleri konu özellikle “önleyici” yaklaşımlardır sanıyorum. Yani “hemen yapılabilecek”, kolay ve etkili tedbirler…
KKKA ile ilgili bir seminerde aktarılanları (Veterinerlik Fakültesinden bir öğretim üyesiydi, adını anımsayamıyorum şimdi) burada tekrarlayabilirim.
*kenelerin herşeyden önce, vücuda tutunması gerekiyor. Bunu engellemek için, bu sayfalarda slaytlarla anlatılmış olduğu gibi, giysilerin paçalarının ve yenlerinin kapatılması etkili bir önlemdir. Ancak, eldiven giyilmeyen koşullarda sadece paçaların çorap içine sokulması mümkünse, onu yapmak lazım.
*DEET özellikle önerilmektedir; yine slaytlarda ve başka yerlerde belirtildiği gibi bunun %30 konsantrasyonda olması etkinliğinin daha uzun olmasına yarayacaktır. Hem kol, bacak, boyuın bölgelerinden giydilerrin içine kene girişini engelleyecek tarzda giysiler kullanmak ve hem de açıkta kalacak cilt kısımlarına DEET içeren repellent (kovucu) uygulamak yararlıdır.
*kene kaçırıcı maddelerin bazıları giysilere-kumaşa emdirilebilmekteyse de (permetrin gibi) bunların kendisinin de cilde (ve tabii ki göze kaçırmamak ayrı bir konu) teması toksik etkilere yol açabilmektedir. Zaten bu tür muamele edilmiş giysiler normal giysiler olmayıp tulum tarzında, özel çalışmalarda kulanılan giysilerdir ve ilgili kişiler de bu konularda bilgi ve beceri sahibi kişilerdir. Gündelik hayatta ise, asla permetrin temin edip giysilere sürerek kulanmayha çalşmamak gerekir; bunlar toksik maddelerdir.
*kenelerin insana tutunması için belirli bir süre gerekiyor; bu süre 12-24 saat arasında olabiliyor. Buradan hareketle, kene araştırması için sahaya çıkarken yapılanları herkesin uygulaması mümkün: sahaya/arazi faaliyetine/pikniğe vb. her ne faaliyet ise ona başlarken 12 saat içinde faaliyet bitirilir ve giysiler + iç çamaşırları çıkartılarak kene muayenesi yapılır. Eğer keneye rastlanırsa, “bilen biri” keneyi usulüne göre çıkartabilir ve ilgili cilt bölgesine bilahare polivinil iyot bileşikleri (Batticon, Povidon vb) sürülür; hemen bir sağlık kuruluşuna müracaat edilerek gerekli tetkikleri profilaktik (önleyici) tedavi başlatılmalıdır. En iyisi, kolay ulaşılabilir ise sağlık kuruluşuna keneyi çıkartmadan gidilmesi ve çıkartma işinin orada yapılmasını temin etmek olmalıdır.
*Saha faaliyetlerini 12 saatin altında tutmaya çalışmak bile, yukarıdaki önlemlerle beraber etkili olabilir. Not: faaliyete başlarken saatinize bakın!
**
12 -24 saat içinde farkedilen kenelerin genellikle tam tutunma sağlayamadıklarından dolayı hem çıkartılmaları daha kolaydır ve hem de tam tutunma olmadan kan emme ve beraberinde hastalık bulaştırma olasılıklarının ( özellikle süre 12 saatin altında ise), oldukça düşük olacağı bildirilmektedir. Yine de önleyici lokal ve sistemik yaklaşımların yararlı olacağı, bir sağlık kuruluşuna müracaatın yararı açıktır.
*Sanıldığının aksine, KKKA kenelerin bulaştırdığı tek hastalık değildir ancak olasılıkla “akut ölüm” olasılığı en fazla olanıdır; oysa Lyme hastalığı gibi ülkemizde oldukça yaygın olan, organ tutulumu yapan ve kronikleşme eğilimindeki bir hastalıktan da özellikle bahsetmek gerekir.
***Diğer slaytlarda vb. anlatılmış olanı tekrarlayarak bitirebiliriz
enset veya benzeri bir alet kullanarak kene çıkartmada deneyimli değilse, kişinin bu işe hiç girişmemesi daha doğrudur. Sigara tutarak, kimyasallar sürerek vb. uygulamalarla keneyi düşürmeye çalışmak, kusarak hastalık etkenini tutunduğu kişiye bulaştırma olasılığını arttırmaktadır .
Umarım, bu bilgi yararlı olur.
Saygılarla.
Dr. Seçkin Kara