Ynt: Karadenizin El Değmemiş Yaylası Ancumah (ZENO)
YERLE ALAKALI BİR YAZI
Trabzon ili, Of ilçesinin Baltacı Deresi mevkiinde, denizden tahminen 50 km içeride dağ eteğinde bulunan, ilk olarak Hasan Umur’un bahsettiği mitolojik mevki adı. Anlatıya göre, İstanbul Boğazı açılmadan evvel Ancomah mamur bir şehir imiş, boğazın açılması üzerine suların çekil-mesiyle denizle ilişkisi kesilince şehir harap olmuştur.
Baltacı Deresi havzasında yaşayan halka göre, bir zamanlar deniz kenarında oldu-ğundan gemilerin bağlanması için gerekli demir halkaların halen görülebildiği söylen-se de bu halkaları gören olmamıştır.
Umur’a, Ancomah’a en yakın köy olan Divran köyünden bir arkadaşı, halkı tarafın-dan terkedilen efsane şehre ait olağanüstü özelliklerinden bahsetmiştir:
“Eskilerimizden işitiyoruz, orada bir şehir varmış. Bu şehrin süt ihtiyacı kıble tarafında bulunan yaylalardan, hususi yapılmış boru-lar vasıtasıyla akıtılarak temin edilirmiş” .
Bugün bahsi geçen bu mevkiide 30 met-re eninde bir gölet yer almakta ve halkın inanışına göre göletin dibinde bir hazine bu-lunmaktadır:
“Sular çekilip de şehir denizden uzak kalınca, memleketin kralı şehrin kıymeti kalmadığını anlayarak, hazinelerini saklaya-bilmek için dereye yakın bir sahayı kazdırıp derince bir yer husule getirdikten sonra kıymetli hazinelerini yerleştirmiş ve üzerlerine balmumu erittirip döktürmüş, balmumu donduktan sonra gizli bir su yolu ile mumun üzerine su akıttırıp bir göl meydana getir-miştir”
Hasan Umur, yörede Ancomah hazine-leriyle ilgili anlatılan iki de masal derlemiştir. Ayrıca Ancomah halkının bölgeden ayrılışını anlatan bir masalda Gedikoğlu tarafından kaydedilmiştir:
“Karadeniz sularının çekilmesiyle eski öne-mini yitiren Ancomah kentinin kralı yakınla-rını yanına çağırıp kararını bildirmiş:
‘Artık burada kalamayız. Başka yerlere göçmemiz gerek’.
Yola çıkmadan önce deniz suları yeniden kabarır da Ancomah kıyılarını kucaklarsa geri döneriz umuduyla hazine sandıklarını balmumu hamuru ile sıvayarak kentin orta-sındaki derin çukura gömmüşler. Baltacı de-resinin en sarp yerinden gizli bir su yolu açıp bu çukura bağlamışlar. Sandıkların gö-mülü olduğu çukuru dibi görünmeyen karanlık bir göle dönüştürmüşler. Geri kalan eşyalarını Dercan adlı öküzün çektiği araba-ya yükleyip yola girmişler.
Kral: -‘öküz nereye giderse oraya konacağız’ demiş. Günlerce yol aldıktan sonra Erzincan yakınlarında bir yere çömelince Ancomah-lılar Tercan kentinin temellerini atmışlar” .
İlyas Karagöz, şehrin adıyla Troya’lı kah-raman Antimahos, Hamilton’un kayıtlarında geçen Ancon (Yeşilırmağın denize kavuştu-ğu mervkideki liman) ve Yunanistan’da bir mevki adı olarak Antimahia (değirmentaşı anlamına geldiği iddasıyla) kelimeleriyle bağlantı kurmakta ve Ancomah adının Yu-nanistan’a taşındığını iddia etmektedir.
Gerçekten’de Ege Denizinde İstanköy (Kos) adasında adı Andimakhia, Antimá-cheia, Andimákhia, Andemaki, Antimakhia, Antimachia formlarında kayıtlı bir köy bu-lunmaktadır (sahil köyü olmayıp adanın tam ortasındadır)
Doğu Trabzon ağzında antimahia keli-mesinin anċimah, ancomah, ançomah form-larına dönüşmesi kuvvetle muhtemeldir. Platon’un, Atlantis mitini hatırlatan süt akan borular gibi motifler ya da Anadolu’da her tarihi mekana yakıştırılan gizli hazine söy-lentileri bir tarafa bırakılıp, Ancomah sadece bir mevki adı olarak ele alınırsa, Ege Deni-zinde bir adanın bulunmasına şaşmamak gerekir. Kolonilerine geldikleri köylerin ad-larını takmaları bir Yunan geleneğidir ve An-comah’da antik bir yerleşim olsun veya ol-masın, bu mevkiye bu ismi verenlerin kök-lerinin, Ege adalarına kadar uzanması muh-temeldir. Büyük ihtimalle, Of civarında böyle bir şehir hiç bir dönem var olmamamıştır. Bununla birlikte tek benzeri İstanköy ada-sında bulunan ve olaganüstü özellikler ya-kıştırılan (yayladan süt getirlilen borular gibi) bir şehrin yokoluşu ve halkı tarafından terkedilişinin öyküsü, tıpkı karakonciloz öy-küleri gibi Ege’den getirilmiştir. Platon’un Critia (s. 108, 113) adlı eserinde adı geçen, kimi yazarların Platon’un devlet tezini güç-lendirmek için uydurduğunu ileri sürdüğü, kimilerinin Atlas okyanusunda izini aradıkları kayıp şehir Atlantis’le benzer motifler taşı-yan bir mitos’a adını veren Anċomah topo-nominin sadece adı bile, en eski Yunan ge-leneklerini yaşatıp, Ortaçağa özgü bir Yunan dialektinin konuşulduğu bölgede varlığı önemli bir bulgudur.
http://mirmika84.blogcu.com/ancomah-ancumah-anzomah_20460951.html
)
