Sadece yabancı şirketlerin burada montaj yaptığı, sıfırdan bir ulusal marka yaratamamış olmasına rağmen listelerde hacim ile ileri sıralarda olan, bu sayede uluslararası şirketlere en çok para kazandıran bir ülkenin bu ilkel ama gelecek vaadeden girişimleri kınaması çok yerinde değil.
Gelişmiş ülkeler, belirledikleri standartlar ile teşebbüs eden ülkeleri kontrol altında tutmaya çalışıyorlar. Bu kurallara %100 uyacağım derseniz araç imal edemezsiniz. Uymazsanız da baştan birşeyleri öğrenmeniz gerekir. Öğrenmekte işte malesef böyle ilkel şartlarla başlıyor.
50'li yıllarda Toyota'nın anavatanı Japonya neredeyse tamamen endüstrileşmekte geri kalmış savaş yorgunu, her üretimini ustalıkla (elle üretim-modern üretim sistemlerinin asgaride kullanıldığı)ilerleten bir durumdaydı, aynı dönemin listelerinde Türkiye daha gelecek vaadeden bir ülke olarak görülüyordu. Sonuçta Japonlar standart olamayan ürünleri, standart olmayan parçalarla filan üretiyorlardı.
Sonuç ne oldu, önce en iyileri taklit etmeye başladılar. İtalyan motorsikletleri, Amerikan arabaları, amerikan elektronik malzemeleri.... Suzuki filan hep taklit modellerle üstün körü üretimle başlamıştır imalata..
Aşmaları gereken engel ise tek tip üretim yapamayan ustalığa dayalı imalattı (bozulan bir uçağı tamir edecek parça çoğu kez yerine uymuyordu- Savaş zamanı çok kez bunu deneyimlediler.), Toyota üretim sistemi ile bu işi çözüp şimdi taklit edilen orijinalleri piyasadan sildiler.
Taklit, ucuz yaptık, dandik oldu diye gücenmediler. İlk toyotalar ABD'de yasal hız limitine ulaşamazdı bile (Datsun),
sonra yeniden geldiler. Ve hala en iyiler, hatasızlık istatistiklerini bozduğu için yakaladıkları değerler, ortalamaya konmaz, referans gösterilir oldular. General Motors son 3 yıldır iflas etmiş bir şirkettir. ABD-JP otomotiv endistrisini karşılaştırmak için iyi bir örnek olur.
TR'de biz ucuza montaj yapar, az ücret alır, yurtdışına araç yollarız. Kazandığımız az parayla, bu araçları geri ithal eder. (ne hikmetse yabancı olan iyidir diye dışarıda yapılanı daha tercih ederiz - VW vida sıkmadan binlerce araç satıyor.) sonra da onlara biner... Ne kadar çok ihracat yapıyor bu sektör deriz, oysa ki ithal edilen araç ve ara malzeme dünyalar kadardır.