Değerli Arkadaşlar,
İnverter aracılığıyla buzdolabı çalıştırmada yaşam aküsü kullanımı konusunda yaptığım son denemeleri ve edindiğim bilgi ve tecrübeleri, faydalı olacağını umarak burada sizlerle paylaşmak istiyorum.
Geçen yaz (2009) tatil için karavanımı hazırlarken 3 yıldır kullanmakta olduğum normal araç aküsünün şarjda zorlandığını fark ettim. Aküm 90 Ah kapasitesinde idi ve daha önce başka konu başlıklarında anlattığım gibi 220 volt buzdolabımı inverter ile 45 saat çalıştırmaya (testlerde) yetiyordu.
Forum üyelerinden Bülent Beyin karavanına inverter/akü/anahtar ve diğer elektrik aksamını monte ederken kendisiyle birlikte ben de yeni akü almaya karar verdim. Ankara’nın ünlü akü marketi Mustafa Saatçi'ye giderek değişik özellik ve kapasitedeki aküleri inceledik. “Yaşam aküsü” olarak tabir ettiğimiz şarj görmeden uzun süre kapasitesini koruyabilen bir akü istediğimizi belirttik. Sonunda üzerindeki yat ve karavan resimleri ile bizleri etkileyen Xrider marka 64 Ah kapasiteli akülerden 2'şer adet alarak karavanlarımıza monte ettik ve beraber tatilimize çıktık. Toplam 128 Ah kapasite ile 90 Ah'lik eski kapasiteden daha uzun süre elektrik kullanabileceğimi hesap ediyordum. Aldığımız yaşam akülerinin esasen yine sulu akü olmakla beraber içindeki plakaların boşta deşarj olmayı azaltıcı şekilde tasarlandığı bilgisini aldık.
xrider akü
[attachment=1]
Ancak daha ilk gece Afyon'da konaklarken benim inverter akü kapasitesi azaldı diye sinyal vermeye başladı. Daha sonraki günlerde genellikle kampinglerde kaldığımız için sorun yaşamadım ancak dönüşte yaptığım benzer buzdolabı testinde 128 Ah kapasitenin 14,0 volt'ta tam şarj edildikten sadece 9 saat sonra inverter için kapanma sınırı olan 10,5 volta düştüğünü tespit ettim. Yaşadığım hayal kırıklığına rağmen ile biraz daha detaylı inceleyince aslında akünün tam olarak boşalmadığını fark ettim. Zira inverteri kapattıktan sonra akü göstergesi hala 12-12,5 volt kapasite gösteriyordu.
İnternette bu konuda biraz araştırma yapınca ne olup bittiğini anlayabildim. Detaylı teknik bilgi veren bazı inverter firmaları starter akü (normal otomobil aküsü) kullanımını tavsiye ediyordu. Yaşam aküleri kullanılmadıklarında bile uzun zaman kapasitelerini tutabilmelerine rağmen ani akım gereken durumlarda starter akülere göre daha zayıftılar. Yani 128 Ah kapasiteli akü grubum eğer 5-10 amper akım çekerek kullanmak istersem, kullanılabilir kapasitesinin büyük bir bölümünü veriyor. Ancak eğer 50-100 amper gibi yüksek akım çekecek uygulamalarda kullanırsam (buzdolabı/inverter kullanımı gibi) bunu kısa bir süre sonra karşılayamaz hale geliyor. Starter aküler ise aracın marş aküsü olarak kullanıldıkları için doğal olarak ani yüklenmelere karşı uygun bir yapıya sahipler. Bu durumu aşağıda verdiğim grafik ile açıklamaya çalıştım:
Grafik voltaj
[attachment=2]
Kışın starter aküleri tam boşalmaktan korumak için en geç ayda bir evden kablo sarkıtıp şarj etmek gerekiyordu. Bu yüzden daha seyrek şarj gerektiren yaşam akülerinden hemen vazgeçmek istemedim. Asıl sorun aküde kapasite kalmaması değil, buzdolabının çalışmasıyla ortaya çıkan gücün anlık olarak karşılanamaması idi.
Bunu bir örnekle açıklarsak, içi su dolu tankın akan deliğini dar olması aniden bir su kabını doldurmanız gerektiğinde (örneğin 10 metre ötede çıkan bir yangına kova ile su dökmek istiyorsunuz) sizi oyalayacaktır. Tankınızda yeterli su olmasına rağmen tankın yapısı (küçük boşalma musluğu) suyu istediğiniz gibi kullanmanıza engel olmaktadır. Yani anlık hızlı tepki verebilen bir ilave kapasiteye ihtiyaç vardır. Bunu tankın yanında duran ve daha geniş ağızlı küçük bir tanka benzetebiliriz. Ani su gerektiğinde geniş ağızlı küçük tank kovanızı kısa sürede doldurmanızı sağlayacaktır. Siz gidip kovanızı ateşe döküp geldiğiniz sürede küçük tank yeniden dolmuş olacaktır.
Resim tanklar
[attachment=3]
Aslında bu kovanın elektronikteki adı "Kapasitördü" ve benim istediğim kadar büyük olanları kocaman araba hoparlörlerinin “GÜM GÜM” vurması sırasında ani ortaya çıkan akım ihtiyacını karşılamak için amfilerle beraber otomobillere takılıyordu.
resim kapasitör.
[attachment=4]
Teyp amfi mağazalarını araştırarak işimi çözebileceğini tahmin ettiğim 1 Farad kapasiteli bir modeli 100 TL'ye satın aldım ve 128 Ah kapasiteli akü grubuna paralel olarak bağladım. (kapasitörde artı ve eksi kutupları bulunur, bunu ilave bir akü gibi düşünebilirsiniz). Buzdolabı testi bu kez 27 saate çıktı. Kapasitör 9 saatte biten invertörün kullanım süresini 3 katına çıkarmıştı. İşe yaradığı kesindi ama hala 90 Ah starter akü ile elde ettiğim 45 saatlik kullanımdan çok aşağılardaydı.
Baştan “memnun kalmazsanız aküleri geri alırız” dendiği için iade ya da değişimde bir sıkıntı olmayacağını tahmin ediyordum. Mustafa Saatçi firmasına gidip durumu anlattığımda anlayışla karşıladılar ve deneme için 105 Ah kapasiteli Hankook marka başka bir yaşam aküsü daha verdiler. (Bu arada, tüm bu testler vs. sırasında yardımcı oldukları için firmaya ve firma sorumlusu İsmet Bey'e teşekkür ediyorum).
resim hankook
[attachment=5]
128 Ah lik 2'li akü grubunu çıkarıp yerine 105 Ah'lik yeni aküyü bağlayıp yine buzdolabı testini gerçekleştirdim. Buzdolabı inverter sinyal verene kadar 45 saat çalıştı. 105 Ah'lik yaşam aküsünün yüksek akımlı kullanımda 90 Ah'lik akü kadar dayanması iyi bir sonuçtu. Üstelik henüz aldığım kapasitörü sisteme bağlamamıştım. 105 Ah'lik aküyü şarj edip bu kez kapasitörü de sisteme bağlayarak yeni bir testi daha başlattım. Bu şekilde buzdolabı tam 54 saat çalıştı. Yani kapasitör anlık yüklemeleri karşılayarak akününün kullanımını 9 saat uzatmış oldu. Böylece 64 lük aküleri iade edip 105 lik olanı aldım. Daha sonra Bülent Beyin akülerini de aynı şekilde değiştirdik.
Easen yaptığım çalışma yaşam aküsünün akım verme karakteristiğini starter akününkine benzetmek oldu. Elektrik sistemine böyle bir kapasitör eklemenin farklı inverter modelleri için farklı seviyelerde etkisi olacaktır ancak yaşam akülerinde anlık yüklenmeleri yumuşatması sebebiyle her durumda faydalı olacağını tahmin ediyorum.
Selamlar,
Doğan
İnverter aracılığıyla buzdolabı çalıştırmada yaşam aküsü kullanımı konusunda yaptığım son denemeleri ve edindiğim bilgi ve tecrübeleri, faydalı olacağını umarak burada sizlerle paylaşmak istiyorum.
Geçen yaz (2009) tatil için karavanımı hazırlarken 3 yıldır kullanmakta olduğum normal araç aküsünün şarjda zorlandığını fark ettim. Aküm 90 Ah kapasitesinde idi ve daha önce başka konu başlıklarında anlattığım gibi 220 volt buzdolabımı inverter ile 45 saat çalıştırmaya (testlerde) yetiyordu.
Forum üyelerinden Bülent Beyin karavanına inverter/akü/anahtar ve diğer elektrik aksamını monte ederken kendisiyle birlikte ben de yeni akü almaya karar verdim. Ankara’nın ünlü akü marketi Mustafa Saatçi'ye giderek değişik özellik ve kapasitedeki aküleri inceledik. “Yaşam aküsü” olarak tabir ettiğimiz şarj görmeden uzun süre kapasitesini koruyabilen bir akü istediğimizi belirttik. Sonunda üzerindeki yat ve karavan resimleri ile bizleri etkileyen Xrider marka 64 Ah kapasiteli akülerden 2'şer adet alarak karavanlarımıza monte ettik ve beraber tatilimize çıktık. Toplam 128 Ah kapasite ile 90 Ah'lik eski kapasiteden daha uzun süre elektrik kullanabileceğimi hesap ediyordum. Aldığımız yaşam akülerinin esasen yine sulu akü olmakla beraber içindeki plakaların boşta deşarj olmayı azaltıcı şekilde tasarlandığı bilgisini aldık.
xrider akü
[attachment=1]
Ancak daha ilk gece Afyon'da konaklarken benim inverter akü kapasitesi azaldı diye sinyal vermeye başladı. Daha sonraki günlerde genellikle kampinglerde kaldığımız için sorun yaşamadım ancak dönüşte yaptığım benzer buzdolabı testinde 128 Ah kapasitenin 14,0 volt'ta tam şarj edildikten sadece 9 saat sonra inverter için kapanma sınırı olan 10,5 volta düştüğünü tespit ettim. Yaşadığım hayal kırıklığına rağmen ile biraz daha detaylı inceleyince aslında akünün tam olarak boşalmadığını fark ettim. Zira inverteri kapattıktan sonra akü göstergesi hala 12-12,5 volt kapasite gösteriyordu.
İnternette bu konuda biraz araştırma yapınca ne olup bittiğini anlayabildim. Detaylı teknik bilgi veren bazı inverter firmaları starter akü (normal otomobil aküsü) kullanımını tavsiye ediyordu. Yaşam aküleri kullanılmadıklarında bile uzun zaman kapasitelerini tutabilmelerine rağmen ani akım gereken durumlarda starter akülere göre daha zayıftılar. Yani 128 Ah kapasiteli akü grubum eğer 5-10 amper akım çekerek kullanmak istersem, kullanılabilir kapasitesinin büyük bir bölümünü veriyor. Ancak eğer 50-100 amper gibi yüksek akım çekecek uygulamalarda kullanırsam (buzdolabı/inverter kullanımı gibi) bunu kısa bir süre sonra karşılayamaz hale geliyor. Starter aküler ise aracın marş aküsü olarak kullanıldıkları için doğal olarak ani yüklenmelere karşı uygun bir yapıya sahipler. Bu durumu aşağıda verdiğim grafik ile açıklamaya çalıştım:
Grafik voltaj
[attachment=2]
Kışın starter aküleri tam boşalmaktan korumak için en geç ayda bir evden kablo sarkıtıp şarj etmek gerekiyordu. Bu yüzden daha seyrek şarj gerektiren yaşam akülerinden hemen vazgeçmek istemedim. Asıl sorun aküde kapasite kalmaması değil, buzdolabının çalışmasıyla ortaya çıkan gücün anlık olarak karşılanamaması idi.
Bunu bir örnekle açıklarsak, içi su dolu tankın akan deliğini dar olması aniden bir su kabını doldurmanız gerektiğinde (örneğin 10 metre ötede çıkan bir yangına kova ile su dökmek istiyorsunuz) sizi oyalayacaktır. Tankınızda yeterli su olmasına rağmen tankın yapısı (küçük boşalma musluğu) suyu istediğiniz gibi kullanmanıza engel olmaktadır. Yani anlık hızlı tepki verebilen bir ilave kapasiteye ihtiyaç vardır. Bunu tankın yanında duran ve daha geniş ağızlı küçük bir tanka benzetebiliriz. Ani su gerektiğinde geniş ağızlı küçük tank kovanızı kısa sürede doldurmanızı sağlayacaktır. Siz gidip kovanızı ateşe döküp geldiğiniz sürede küçük tank yeniden dolmuş olacaktır.
Resim tanklar
[attachment=3]
Aslında bu kovanın elektronikteki adı "Kapasitördü" ve benim istediğim kadar büyük olanları kocaman araba hoparlörlerinin “GÜM GÜM” vurması sırasında ani ortaya çıkan akım ihtiyacını karşılamak için amfilerle beraber otomobillere takılıyordu.
resim kapasitör.
[attachment=4]
Teyp amfi mağazalarını araştırarak işimi çözebileceğini tahmin ettiğim 1 Farad kapasiteli bir modeli 100 TL'ye satın aldım ve 128 Ah kapasiteli akü grubuna paralel olarak bağladım. (kapasitörde artı ve eksi kutupları bulunur, bunu ilave bir akü gibi düşünebilirsiniz). Buzdolabı testi bu kez 27 saate çıktı. Kapasitör 9 saatte biten invertörün kullanım süresini 3 katına çıkarmıştı. İşe yaradığı kesindi ama hala 90 Ah starter akü ile elde ettiğim 45 saatlik kullanımdan çok aşağılardaydı.
Baştan “memnun kalmazsanız aküleri geri alırız” dendiği için iade ya da değişimde bir sıkıntı olmayacağını tahmin ediyordum. Mustafa Saatçi firmasına gidip durumu anlattığımda anlayışla karşıladılar ve deneme için 105 Ah kapasiteli Hankook marka başka bir yaşam aküsü daha verdiler. (Bu arada, tüm bu testler vs. sırasında yardımcı oldukları için firmaya ve firma sorumlusu İsmet Bey'e teşekkür ediyorum).
resim hankook
[attachment=5]
128 Ah lik 2'li akü grubunu çıkarıp yerine 105 Ah'lik yeni aküyü bağlayıp yine buzdolabı testini gerçekleştirdim. Buzdolabı inverter sinyal verene kadar 45 saat çalıştı. 105 Ah'lik yaşam aküsünün yüksek akımlı kullanımda 90 Ah'lik akü kadar dayanması iyi bir sonuçtu. Üstelik henüz aldığım kapasitörü sisteme bağlamamıştım. 105 Ah'lik aküyü şarj edip bu kez kapasitörü de sisteme bağlayarak yeni bir testi daha başlattım. Bu şekilde buzdolabı tam 54 saat çalıştı. Yani kapasitör anlık yüklemeleri karşılayarak akününün kullanımını 9 saat uzatmış oldu. Böylece 64 lük aküleri iade edip 105 lik olanı aldım. Daha sonra Bülent Beyin akülerini de aynı şekilde değiştirdik.
Easen yaptığım çalışma yaşam aküsünün akım verme karakteristiğini starter akününkine benzetmek oldu. Elektrik sistemine böyle bir kapasitör eklemenin farklı inverter modelleri için farklı seviyelerde etkisi olacaktır ancak yaşam akülerinde anlık yüklenmeleri yumuşatması sebebiyle her durumda faydalı olacağını tahmin ediyorum.
Selamlar,
Doğan
