kararangeyik
Ana Kamp
Son bir kaç kuşak nesilden Türk için Şam Abdullah Öcalan ve Hatay meselesinden ibarettir. Oysa yanıbaşımızdaki bu şehir, Hatay kadar, Gaziantep kadar, Urfa kadar bize yakındır ve en az İstanbul kadar da bizdendir. Yüzyıllar boyunca Osmanlı yönetiminde kalmış ve Osmanlı'nın son döneminde kaybedilmiş Şam, bütün gayretlere rağmen de çok yoğun şekilde Türk izleri taşır. Açıkçası, Şam'ın tarihini bilmeyen, kendi tarihinden hiç bir şey bilmez.
Şam, sadece bizim tarihimiz de değildir. Şam, İslam tarihinin, özellikle de Emevi devletinin de önemli merkezlerindendir. Endüsülün nüvesidir. Kerbela'nın planlayıcısıdır. Hristiyanlığın ayak izlerini taşır. Tarihin en tanınan simalarına tanıklık ettiği kadar, evsahipliği de yapar.
Şam'dan, Firavun, İbraniler, Persler, Selçuklular, Osmanlılar geçmiştir. Her konaklayan da mutlaka kendisinden bir şeyler bırakmıştır.
Arapça'da hristiyanlar için Nasrani kelimesi kullanılır. Nasran'lı anlamına gelen bu kelime, Şam'a 40 kilometre uzaklıktaki Nasran köyünden türemiştir. Zira Hz. İsa bu köyde doğmuştur ve köy, bugün bile Hz. İsa'nın da dili olan Aramice konuşmaktadır.
Hz. Adem'in ikinci oğlu Habil'in mezarının Şam'da olduğu söylenir.
Yine Yahya peygamberin mezarı da Şam'da, Emeviyye Camii'nin ortasındadır. Hristiyanlar için de kutsal sayılan bu mekan, zamanında bir kiliseyken İslam ordularının fethi sonrasında camiye çevrilmiştir. Caminin avlusu dışında Selahhaddin Eyyubi'nin kabri yeralır. Bu kabrin hemen yanıbaşında da, Osmanlı İmparatorluğu'nun son zamanlarında Şam'da şehit edilen ve ilk Türk pilotları olan askerlerimizin mezarı vardır.
Kerbela'da şehit edilen Hz. Hüseyin'in başı Şam'a getirilmiş ve Emeviyye Camii'nin avlusunda defnedilmiştir.
Mevlana gibi, Akşemsiddin gibi bir çok tanıdık alim de hayatlarının bir döneminde Şam'a uğramış ve burada ilim tahsil etmişlerdir.
Aslında Şam şehrinde "Şam" kelimesinin kullanıldığını pek duymazsınız. Şam, Gaziantep'i, Hatay'ı da içine alan bölgenin adıdır. Şehir için ise Araplar Dımeşk, İngilizler Damascus kelimesini kullanır. Bu, bir ipekböceği türüne verilen addır.
Şam'da, her türden turisti cezbedecek her türden ziyaret noktası vardır.
Mutlaka görülmesi gerekenler, tabii ki bana göre şunlardır:
1. Emeviyye Camii
Caminin iç ve dış mimarisi oldukça etkileyici. Avluya girecek bayanların yanlarında çarşaf bulundurması gerekiyor. Olmayanlar, avlunun sol tarafındaki küçük kulübeden kiralayabilir. Mümkünse Avluda ezan dinleyin. 12 farklı müezzin sırayla ezan okuyor ve çok değişik bir atmosfer oluşuyor. Yine cami içinde Hz. Hüseyin'in başının bulunduğu mekanı ziyaret edin. Avlunun hemen dışında, Haçlı seferlerinin efsanevi lideri, Kudüs Fatihi Selahaddin Eyyubi'nin mezarı var. Mezarın dışında da ilk hava şehitlerinin kabrini görebilirsiniz.
2. Hz. Zeynep Türbesi
Şehir merkezinin uzağında, Şiilerin, özellikle de İranlıların yoğun ziyaret ettikleri bir mekan.
3. Şam Çarşısı
Emeviyye Camii'ne çıkan çarşı, bizim kapalı çarşıyı andırıyor. Çarşının ana caddesine aldanmayın. Buralar fazlaca turistik ve pahalı. Ana caddenin etrafındaki sokaklara dalın. Kaybolmaktan asla korkmayın ve hatta mutlaka kaybolun. Nasıl olsa ana caddelerden birine ya da Emeviyye camiine çıkacaksınız. Kaybolduk diye etrafınıza bakmamazlık da etmeyin, çok şey kaçırabilirsiniz. Almanızı tavsiye edebileceğim şeyler: Tesbih, müzik aletleri, nargile takımı, bakır eşyalar. Sıkı pazarlık yapmayı unutmayın.
4. Nargileciler- Şekerciler
Cami ve Çarşı etrafında bol miktarda nargileci bulunuyor. Gece geç saatlere kadar açık olan nargileciler, Şam'ın gençlerinin ve turistlerin en çok uğrak yerlerinden. Akşam saatlerinde çok canlı olan bu sokaklarda rahatça dolaşabilirsiniz. Daracık sokaklar binlerce yıl öncesinin izlerini taşıyor. Savunmayı kolaylaştırmak amacıyla sokaklar bu kadar dar yapılmış. Düşman şehri işgal ederse sokaklardan toplu halde geçemesin ve avlansın diye. Sokakların derinliklerinde hristiyanlara ait evler var. Emeviyye Camii'nin üst taraflarında ise antikacılar ve şekerlemeciler var. Sakın ha Şam şekeri yemeden dönmeyin.
Şam'da akşamı modern kısımdaki cafeler yerine bu kısımdaki nargileciler de geçirmekte fayda var. Nargile ve elma suyu, ya da kahve söyleyip etrafı seyre dalın. Gerçekten çok iyi muhafaza edilmiş bir bölge. Bu arada Emeviyye Camii'nin yanındaki bir kaç kahvede destan okuyucular var. Ellerinde kılıç, yüksekçe bir yere oturan ve çoğu ama olan destan ve masal okuyucular, çayını, kahvesini içen, nargilesini çeken misafirlere ellerindeki kılıçlarla efektler yaparak masallar, destanlar anlatıyorlar. Arapça tabii ki. Ama dünyada eşi olmayan manzarayı görmekte fayda var.
6. Şam tren istasyonu.
Hicaz demiryolunun önemli istasyonlarından Şam tren istasyonu, Türkiye'nin de yoğun girişimleri sayesinde zoraki olarak muhafaza ediliyor. Önünde bir eski lokomotif duruyor. Lokomotifin üzerinde, Osmanlıca harflerle Hatt-ı Hududu Osmani yazıyor. Yani Osmanlı Tren yolları.
7. Selimiye Tabhanesi ve Vahdettin'in mezarı
Şam tren istasyonunun yakınlarında yeralan Selimiye Tabhanesi'nin Kanuni tarafından Mimar Sinan'a yaptırtıldığı iddia ediliyor. Ancak daha da önemlisi, son Padişah Vahdettin'in mezarı bu avluda bulunuyor. Mezar taşında Sultan İbn-i Sultan, Essultan Vahdettin Han yazıyor. Etkileyici bir manzara.
8. Kaysun Dağı
Şamın eteklerinde kurulduğu bu dağ, şehre ayrı bir anlam, ayrı bir manzara katıyor. Etekleri yoksul mahallelelerle dolu. Zirvesinde ise çeşitli cafeler var. Yine bu fakir mahalleler içinde Türk mahallesi de bulunuyor. Çok ilginç şahsiyetlerle karşılaşmak mümkün. Apayrı hikayeleri olan insanların yaşadığı bir mekan. Ara sokaklarda dolaşabilir, kurulmuşsa pazarlarına uğrayabilirsiniz.
9. Modern Şam
Modern kıyafetlerin, cafe ve restoranların, büyükelçiliklerin olduğu Batı'daki Şam. Çok vakti olanlar için değişiklik olabilir.
10. Ebu Kemal Restoran
Şam'ın, bütün Suriye'nin en meşhur restoranı. Şehrin merkezinde yer alıyor. Yerel yemekleri çok lezzetli ve çok ucuz. Ankara'dan, İstanbul'dan sırf yemek yiyip dönmeye bile değecek kadar iyi.
Benim ilk 10'um bu. Dahası da var. Lakin, Şam kolay şehir değildir. Hakkında 80 cilt eser yazılmış bu şehri öyle üç beş satırla anlatmak da haksızlık olur.
Bir kaç da ipucu: İnsanlarına, özellikle de taksicilerine güvenin. Taksiciler çok cana yakın ve güvenilir. Dolayısıyla bahşişi hakediyorlar. Zaten Çok ucuz. İstediğiniz her yere taksiyle gidebilir, hatta gün boyu kiralayabilirsiniz. Düşünün ki Şam'dan Beyrut, taksi dolmuşla 25-30 dolar. Aynı parayla tüm Şam'ı da dolaşabilirsiniz. Pazarlık yapmaktan da kaçınmayın.
Her an sokaklarda bir Türk'e, bir Azeri Türkü'ne, İran Türkü'ne, çok iyi konuşan Ermeni'ye rastlayabilirsiniz.
Gece ya da gündüz, kendinizi ara sokaklara vurun. Şam, en çok da bu ara sokaklardır. Şehrin nabzı da buralarda atar. Şam'ı teneffüs etmekse niyetiniz, ya da Şam'a aşık olmaksa, ya da zamanda yolculuk, ya da takılıp bir alimin peşine gidebildiğince gitmek, ya da bir bilinmezin peşinde kaybolmak... Hepsi vardır Şam'da. İhanet de, kaypaklık da,medeniyet de, ilim de, Şam'dadır. Hepsi bir aradadadır, yan yanadır, koyun koyunadır. Şam'ı çözmek de, kullanmak da zordur. Dikkat edin, kara sevdaya tutulmayasınız, bırakmaz yakanızı.
Şam, sadece bizim tarihimiz de değildir. Şam, İslam tarihinin, özellikle de Emevi devletinin de önemli merkezlerindendir. Endüsülün nüvesidir. Kerbela'nın planlayıcısıdır. Hristiyanlığın ayak izlerini taşır. Tarihin en tanınan simalarına tanıklık ettiği kadar, evsahipliği de yapar.
Şam'dan, Firavun, İbraniler, Persler, Selçuklular, Osmanlılar geçmiştir. Her konaklayan da mutlaka kendisinden bir şeyler bırakmıştır.
Arapça'da hristiyanlar için Nasrani kelimesi kullanılır. Nasran'lı anlamına gelen bu kelime, Şam'a 40 kilometre uzaklıktaki Nasran köyünden türemiştir. Zira Hz. İsa bu köyde doğmuştur ve köy, bugün bile Hz. İsa'nın da dili olan Aramice konuşmaktadır.
Hz. Adem'in ikinci oğlu Habil'in mezarının Şam'da olduğu söylenir.
Yine Yahya peygamberin mezarı da Şam'da, Emeviyye Camii'nin ortasındadır. Hristiyanlar için de kutsal sayılan bu mekan, zamanında bir kiliseyken İslam ordularının fethi sonrasında camiye çevrilmiştir. Caminin avlusu dışında Selahhaddin Eyyubi'nin kabri yeralır. Bu kabrin hemen yanıbaşında da, Osmanlı İmparatorluğu'nun son zamanlarında Şam'da şehit edilen ve ilk Türk pilotları olan askerlerimizin mezarı vardır.
Kerbela'da şehit edilen Hz. Hüseyin'in başı Şam'a getirilmiş ve Emeviyye Camii'nin avlusunda defnedilmiştir.
Mevlana gibi, Akşemsiddin gibi bir çok tanıdık alim de hayatlarının bir döneminde Şam'a uğramış ve burada ilim tahsil etmişlerdir.
Aslında Şam şehrinde "Şam" kelimesinin kullanıldığını pek duymazsınız. Şam, Gaziantep'i, Hatay'ı da içine alan bölgenin adıdır. Şehir için ise Araplar Dımeşk, İngilizler Damascus kelimesini kullanır. Bu, bir ipekböceği türüne verilen addır.
Şam'da, her türden turisti cezbedecek her türden ziyaret noktası vardır.
Mutlaka görülmesi gerekenler, tabii ki bana göre şunlardır:
1. Emeviyye Camii
Caminin iç ve dış mimarisi oldukça etkileyici. Avluya girecek bayanların yanlarında çarşaf bulundurması gerekiyor. Olmayanlar, avlunun sol tarafındaki küçük kulübeden kiralayabilir. Mümkünse Avluda ezan dinleyin. 12 farklı müezzin sırayla ezan okuyor ve çok değişik bir atmosfer oluşuyor. Yine cami içinde Hz. Hüseyin'in başının bulunduğu mekanı ziyaret edin. Avlunun hemen dışında, Haçlı seferlerinin efsanevi lideri, Kudüs Fatihi Selahaddin Eyyubi'nin mezarı var. Mezarın dışında da ilk hava şehitlerinin kabrini görebilirsiniz.
2. Hz. Zeynep Türbesi
Şehir merkezinin uzağında, Şiilerin, özellikle de İranlıların yoğun ziyaret ettikleri bir mekan.
3. Şam Çarşısı
Emeviyye Camii'ne çıkan çarşı, bizim kapalı çarşıyı andırıyor. Çarşının ana caddesine aldanmayın. Buralar fazlaca turistik ve pahalı. Ana caddenin etrafındaki sokaklara dalın. Kaybolmaktan asla korkmayın ve hatta mutlaka kaybolun. Nasıl olsa ana caddelerden birine ya da Emeviyye camiine çıkacaksınız. Kaybolduk diye etrafınıza bakmamazlık da etmeyin, çok şey kaçırabilirsiniz. Almanızı tavsiye edebileceğim şeyler: Tesbih, müzik aletleri, nargile takımı, bakır eşyalar. Sıkı pazarlık yapmayı unutmayın.
4. Nargileciler- Şekerciler
Cami ve Çarşı etrafında bol miktarda nargileci bulunuyor. Gece geç saatlere kadar açık olan nargileciler, Şam'ın gençlerinin ve turistlerin en çok uğrak yerlerinden. Akşam saatlerinde çok canlı olan bu sokaklarda rahatça dolaşabilirsiniz. Daracık sokaklar binlerce yıl öncesinin izlerini taşıyor. Savunmayı kolaylaştırmak amacıyla sokaklar bu kadar dar yapılmış. Düşman şehri işgal ederse sokaklardan toplu halde geçemesin ve avlansın diye. Sokakların derinliklerinde hristiyanlara ait evler var. Emeviyye Camii'nin üst taraflarında ise antikacılar ve şekerlemeciler var. Sakın ha Şam şekeri yemeden dönmeyin.
Şam'da akşamı modern kısımdaki cafeler yerine bu kısımdaki nargileciler de geçirmekte fayda var. Nargile ve elma suyu, ya da kahve söyleyip etrafı seyre dalın. Gerçekten çok iyi muhafaza edilmiş bir bölge. Bu arada Emeviyye Camii'nin yanındaki bir kaç kahvede destan okuyucular var. Ellerinde kılıç, yüksekçe bir yere oturan ve çoğu ama olan destan ve masal okuyucular, çayını, kahvesini içen, nargilesini çeken misafirlere ellerindeki kılıçlarla efektler yaparak masallar, destanlar anlatıyorlar. Arapça tabii ki. Ama dünyada eşi olmayan manzarayı görmekte fayda var.
6. Şam tren istasyonu.
Hicaz demiryolunun önemli istasyonlarından Şam tren istasyonu, Türkiye'nin de yoğun girişimleri sayesinde zoraki olarak muhafaza ediliyor. Önünde bir eski lokomotif duruyor. Lokomotifin üzerinde, Osmanlıca harflerle Hatt-ı Hududu Osmani yazıyor. Yani Osmanlı Tren yolları.
7. Selimiye Tabhanesi ve Vahdettin'in mezarı
Şam tren istasyonunun yakınlarında yeralan Selimiye Tabhanesi'nin Kanuni tarafından Mimar Sinan'a yaptırtıldığı iddia ediliyor. Ancak daha da önemlisi, son Padişah Vahdettin'in mezarı bu avluda bulunuyor. Mezar taşında Sultan İbn-i Sultan, Essultan Vahdettin Han yazıyor. Etkileyici bir manzara.
8. Kaysun Dağı
Şamın eteklerinde kurulduğu bu dağ, şehre ayrı bir anlam, ayrı bir manzara katıyor. Etekleri yoksul mahallelelerle dolu. Zirvesinde ise çeşitli cafeler var. Yine bu fakir mahalleler içinde Türk mahallesi de bulunuyor. Çok ilginç şahsiyetlerle karşılaşmak mümkün. Apayrı hikayeleri olan insanların yaşadığı bir mekan. Ara sokaklarda dolaşabilir, kurulmuşsa pazarlarına uğrayabilirsiniz.
9. Modern Şam
Modern kıyafetlerin, cafe ve restoranların, büyükelçiliklerin olduğu Batı'daki Şam. Çok vakti olanlar için değişiklik olabilir.
10. Ebu Kemal Restoran
Şam'ın, bütün Suriye'nin en meşhur restoranı. Şehrin merkezinde yer alıyor. Yerel yemekleri çok lezzetli ve çok ucuz. Ankara'dan, İstanbul'dan sırf yemek yiyip dönmeye bile değecek kadar iyi.
Benim ilk 10'um bu. Dahası da var. Lakin, Şam kolay şehir değildir. Hakkında 80 cilt eser yazılmış bu şehri öyle üç beş satırla anlatmak da haksızlık olur.
Bir kaç da ipucu: İnsanlarına, özellikle de taksicilerine güvenin. Taksiciler çok cana yakın ve güvenilir. Dolayısıyla bahşişi hakediyorlar. Zaten Çok ucuz. İstediğiniz her yere taksiyle gidebilir, hatta gün boyu kiralayabilirsiniz. Düşünün ki Şam'dan Beyrut, taksi dolmuşla 25-30 dolar. Aynı parayla tüm Şam'ı da dolaşabilirsiniz. Pazarlık yapmaktan da kaçınmayın.
Her an sokaklarda bir Türk'e, bir Azeri Türkü'ne, İran Türkü'ne, çok iyi konuşan Ermeni'ye rastlayabilirsiniz.
Gece ya da gündüz, kendinizi ara sokaklara vurun. Şam, en çok da bu ara sokaklardır. Şehrin nabzı da buralarda atar. Şam'ı teneffüs etmekse niyetiniz, ya da Şam'a aşık olmaksa, ya da zamanda yolculuk, ya da takılıp bir alimin peşine gidebildiğince gitmek, ya da bir bilinmezin peşinde kaybolmak... Hepsi vardır Şam'da. İhanet de, kaypaklık da,medeniyet de, ilim de, Şam'dadır. Hepsi bir aradadadır, yan yanadır, koyun koyunadır. Şam'ı çözmek de, kullanmak da zordur. Dikkat edin, kara sevdaya tutulmayasınız, bırakmaz yakanızı.
