Ynt: Duster Kış Lastiği
Neden Kış Lastiği?
Havalar yavaş yavaş soğumaya ve artık kış yüzünü göstermeye başladı. Muhtemelen bazı araç sahipleri şu soruları kendi kendilerine sormaya çoktan başlamıştır,
“Bu kış çok kar yağar mı?” veya “Bu sene kış lastiksiz idare edemez miyim?”.
Ya da şu telkinlerle kendilerini rahatlatmaya çalışıyorlardır,
“Lastiklerim zaten yeni, idare ederler.” veya “Sağlam kar yağarsa o zaman düşünürüz.”.
Ya da şu şekilde kendi kendilerine söylenip duruyorlardır,
“Bu kış lastikleri de çok pahalı!” veya “İki hafta takacağım, bir dünya para harcayacağım!”
Evet, maalesef tüm bunlar her kış geldiğinde yaygın olarak karşılaştığımız durumlardı. Ama yıldan yıla bu şikayetler azalmakta. Bunun sebebi nedir peki? Artık kış aylarında hava soğumuyor veya kar yağmıyor mu? Veya yollar buz tutmaz mı oldu? Yoksa insanlar kış aylarında araç kullanmaz hale mi geldi? Hepimiz biliyoruz ki bu değişimin sebebi bunlardan hiçbiri değil.
Peki ne oldu da insanlar yukarıda sıralanan yakınmaları daha az dile getirir ve kış lastiklerini daha fazla sorar oldu? Cevap aslında çok basit, hayatın birçok alanında olduğu gibi trafik emniyeti konusunda da bilinçleniyoruz.
Önce Emniyet
Sürücüler artık biliyor ki kış lastikleri birer külfet değildir, bilakis kış aylarında araçlarımızın hayati parçalarından biri olmaktadırlar. Hem bizlerin, hem dışarıdaki yayaların, hem araçlarımızın, hem de trafikteki diğer tüm araçların emniyetini sağlayan önemli bir parça.
Küçük ama çarpıcı bir istatistik; TÜİK’in yayınladığı kaza istatistikleri raporuna göre 2010 yılı içerisinde karlı veya buzlu zeminde gerçekleşen ve ölüm veya yaralanma ile sonuçlanmış kaza adedi maalesef 1.171 gibi yüksek bir rakam (Tablo 1). Sadece maddi hasarla sonlanan kazalara dair bir istatistikten bahsetmiyoruz bile. Kar yağınca ana haber bültenlerinden takip ettiğimiz kayan araç manzaraları zaten çok şeyler anlatıyordur.
Tablo 1:
Kazanın olduğu yüzeye göre trafik kazası ve sonucu, 2010 (TÜİK)
Yolun Yüzeyi Toplam Kaza Ölümlü Kaza Yaralanmalı Kaza
Karlı 453 16 437
Buzlu 718 21 697
Küçük ama çarpıcı bir başka istatistik daha; karlı zeminde, yaz lastikleriyle 50 km/s hızla giden bir aracın fren mesafesi 44 metre iken, kış lastikleriyle bu mesafe 36 metreye kadar düşmektedir. Ortalama bir otobüs boyunun 12 metre olduğunu söylersek, 8 metrenin anlamının ne kadar büyük olduğunu farkedebiliriz.
Adı Üstünde: Kar Lastiği Değil, Kış Lastiği
Sürücüler artık biliyor ki kış lastiklerine sadece kar yağdığında değil, hava sıcaklığı 7°C’nin altına düştüğü andan itibaren ihtiyaç duymaktayız. Ne de olsa aracımızın gaza bastığımızda hareket edip hızlanabilmesinden daha önemlisi frene bastığımızda durabilmesi.
Hava sıcaklığı, 7°C’nin altına düştüğünde, standart lastikte kullanılan karışımlar sertleşerek tutunma özelliklerinin bir kısmını kaybederler. Bununla birlikte kış lastikleri özel hamuru sayesinde 0°C’nin altındaki hava sıcaklıklarında bile yumuşaklığını ve dayanıklılığını koruyan bir yapıya sahiptir.
Bu şartlar altında kış lastiklerine olan ihtiyaç yoğun kar yağışının olduğu birkaç haftalık dönemi aşıp, kış döneminin geneline yayılmaktadır. Mesela, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’nün yayınladığı istatistiklere göre Ankara ilimizin yıl genelindeki ortalama sıcaklık verileri Kasım ayından başlayarak Nisan ayına kadar 7°C’nin altında kalmaktadır (bkz. Tablo 2).
Tablo 2:
Yurt geneline baktığımızda bu periyot uzayıp kısalabilmektedir, ama hiçbir zaman kış lastiklerine olan ihtiyacımızı birkaç hafta ile sınırlayan bir tablo oluşmamaktadır.
Kış Lastikleri - Yaz Lastikleri
Sürücüler artık biliyor ki yaz lastikleri yeni olsa veya lastiklerinin diş derinlikleri yüksek olsa bile bunlar kış şatlarında yeterli emniyet şartlarını sağlayamamaktadır. Sonuçta kış lastikleri tamamen bu hava şartlarına özel olarak geliştirilerek sürücülerin beğenisine sunulmaktadır.
Bu değişiklikleri kabaca bir tabloda özetlememiz gerekirse;
Özellik Etki
Desen Sırt deseninin kılcal damarlı yapısı ve omuz bloklarının dişli yapısı, karlı zeminde ilave çekiş sağlar.
Kauçuk Karışımı Karışım çok düşük sıcaklıklarda bile sertleşmeyerek, tutunma özelliklerini korur, konfor kaybı yaşanmaz ve fren mesafesi uzamaz.
Sırt Genişliği Kış lastiklerinde sırt genişliği, standart lastiklere göre daha dar olmalıdır. Böylece yol yüzeyine daha yüksek basınç uygulanarak daha iyi yol tutuşu sağlanır.
Desen Doluluk Oranı Kış lastiklerinde doluluk oranı, standart lastiklere göre daha az olmalıdır. Böylece yol yüzeyindeki kar, buz, su, çamur gibi maddelerin oluklardan dışarı atılması daha kolay olur.
Diş Derinliği Kış lastiklerinde diş derinliği, standart lastiklere göre genellikle daha fazladır. Böylece erimiş karlı ve çamurlu yüzeylerde daha iyi çekiş sağlanır.
Dişli Desen Yapısı Dişli desenler kışın çekişi arttırır.
Yüksek Silika Oranı Silika oranı arttırkça ıslak zeminde yol tutuş artar, yuvarlanma direnci ve aşınma azalır.
Tüm bunların üzerine küçük bir istatistik daha, yapılan testler göstermiştir ki, kış lastikleri tutunma ve çekiş gücü açısından tüm kış koşullarında yaz lastikleri ile karşılaştırıldığında %25’e varan çekiş gücünde üstünlük sağlamaktadır.
Tasarruf Edelim Derken...
Sürücülerimiz artık biliyor ki kış lastikleri birer masraf değildirler. Zaten öyle çok çok pahalı lastikler de değildirler, sadece yaz lastiklerine göre ufak bir fiyat farklılığı söz konusudur. Bu da kış şartlarına uygun özel sırt karışımı, lastiğin sırt bölgesinin kalınlığı ve güvenli sürüş için lastiğin yapısında kullanılan ilave malzemelerden kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte önlenen muhtemel can ve mal kaybı, aradaki ufak fiyat farkından çok daha fazla önem arzetmektedir. Sonuçta tasarruf edelim derken daha büyük kayıplarla karşılaşmayı kimse arzu etmeyecektir.
Ayrıca yukarıda da belirtildiği gibi kış lastiklerinin kullanım gerekliliğinin ortalama 5 ay gibi geniş bir dönemi kapsadığı düşünülürse kış lastiklerinin birer masraf unsurundan çok bir gereklilik olduğu daha net anlaşılacaktır.
Burada dikkat edilmesi gereken bir husus şudur ki, kış lastikleri yapısında bulunan ve lastiğin soğuğa karşı yumuşaklığını korumasını sağlayan silika hammaddesinden ötürü kuru zeminde daha çabuk aşınabilmektedir. Bu yüzden havaların ısınması ile birlikte kış lastikleri yaz lastikleri ile tekrardan değiştirilmelidir. Bu sayede lastiklerimiz daha uzun süre ömrünü muhafaza edebilecektir.
Kış Lastikleri Hakkında Sıkça Sorulanlar
- Kış lastikleri sadece kar yağdığında mı kullanılmalıdır?
Hava sıcaklığı, 7°C’nin altına düştüğünde, standart lastikte kullanılan karışımlar sertleşerek tutunma özelliklerinin bir kısmını kaybederler. Bu yüzden kış lastiklerini sadece kar yağdığında değil, hava sıcaklığı 7°C’nin altına düştüğü andan itibaren kullanmamız gerekmektedir.
- Kış lastiklerinin standart lastiklere göre ne gibi avantajları vardır?
Kış lastikleri,
Özel karışımı sayesinde kış şartlarında yumuşaklığını ve tutunma özelliğini korur.
Özel deseni sayesinde karlı zeminde ilave çekiş sağlar.
İçeriğindeki yüksek silika oranı sayesinde ıslak zeminde yol tutuşu fazladır.
- Sadece 2 kış lastiği kullanımı yeterli midir?
Yaz ve kış lastiklerinin tutunma performansı birbirinden farklı olduğundan aynı anda kullanılmaları sürüş kontrolü açısından önerilmemektedir.
- 4x4 araçların kış lastiği kullanmasına gerek var mıdır?
4x4’ler karlı yüzey üzerinde ilerlerken iyidirler, ama durmada ve buzlu yüzeyde dönüşlerde tek çeker araçlara göre bir üstünlükleri olmadığından bu araçlara da kış lastiği takılması tavsiye edilmektedir.
- Kış lastiği yerine zincir kullanılamaz mı?
Zincir kullanımı araç lastik ve mekanik aksamına zarar verdiğinden sadece zorunlu durumlarda ve mümkün olan en kısa süre için kullanılmalıdır. Aşırı buzlanma durumu (cam buz), çok dik, eğilimli ve virajlı dağ yolları ve benzeri durumlarda kullanımı önerilmektedir.
- Bir lastiğin kış lastiği olup olmadığı nasıl anlaşılır? Diğer lastiklerden farkı nedir?
RMA’ya (Rubber Manufacturers Association – Lastik Üreticileri Derneği) göre kış lastiği standartlarını sağlayan lastikler sol taraftaki sembolü kullanabilirler.
Bununla birlikte kış lastiğini deseninden de kolaylıkla ayırt edebiliriz. Yola tutunmasının ve çekiş yeteneğinin daha iyi olması için, kış lastiklerinin sırt desen tasarımı ince lameli ve geniş bloklu olarak tasarlanmıştır.
- Kış zamanı tutunmayı arttırmak adına lastik hava basıncını birkaç psi düşürmek faydalı olur mu?
Hava her 3-4 derece soğuduğunda lastik iç basıncı 1 psi düşmektedir. Bunun üstüne kışın lastiğin basıncını daha da azaltmak hem lastiğin ömrünü kısaltacak hem de ciddi güvenlik tehlikesi doğuracaktır. Yapılması gereken, araç üreticisinin önerdiği optimum hava basıncını tüm yıl boyunca korumaktır.
- Kış lastiklerimi mevcut jantlarımla beraber kullanabilir miyim?
Sac jant veya çelik jant diye tanımlanan aleminyum alaşımlı jantları kullanmakta bir sorun yoktur. Ancak eğer yollar buzlanmaya karşı tuzlanmışsa alüminyum jantların üzerinde birikebilecek tuz tabakası jantlara hasar verebilir. Bu yüzden kışın jantlar daha sık temizlenmelidir.
- Kış lastikleri daha çok yakıt harcanmasına sebep olmaz mı?
Kış lastikleri dizaynları gereği zemine daha iyi tutunduklarından daha çok yakıt harcamaya neden olurlar ancak bu fark sürücü tarafından algılanabilecek boyutlarda değildir. Bununla birlikte, önlenen muhtemel can ve mal kaybı, aradaki ufak farktan çok daha fazla önem arzetmektedir.
- Kış lastikleri pahalı değil midir?
Kış lastiklerinin standart lastiklere göre ufak bir fiyat farklılığı söz konusudur, bu da kış şartlarına uygun güvenli sürüş için geliştirilen lastiğin özel yapısından kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte, önlenen muhtemel can ve mal kaybı, aradaki ufak fiyat farkından çok daha fazla önem arzetmektedir.
- Tüm kış lastikleri bir midir?
Kış lastiği tercihimiz aracımızı kullandığımız bölgenin iklimsel özellikleri ve yol şartlarına göre değişiklik gösterebilir. Bununla birlikte kış lastiklerini birbirleri arasında asıl farklı kılan, yapısal özellikleri altında yatan teknolojik birikimdir.
- Kış lastiklerinin raf ve kullanım ömrü ne kadardır?
Öncelikle söylemek gerekir ki, kullanım ve depolama koşullarının çok değişken olması nedeni ile sadece lastik üretim tarihine bakarak lastiğin ömrü hakkında kesin bir bilgi verilmesi doğru değildir.
Bilinmesi gereken, minimum diş derinliği standart lastikler için 1,6 mm olmasına karşın kış mevsiminde kış lastikleri için diş derinliğinin en az 4 mm olması önerilmektedir.
Bununla birlikte, JATMA’nın (Japon Otomobil Lastiği Üreticileri Derneği) açıklamasına göre binek ve hafif ticari araçlara yönelik kullanılmış veya kullanılmamış (yedek-stepne dahil) lastikler üretim tarihinden sonra on (10) yaşını doldurmuş ise, gözle görünür herhangi bir hasara veya şekil bozukluğuna sahip olmasa ya da diş derinliği kullanım için yeterli gözükse dahi yenileri ile değiştirilmelidir.
- Yaz aylarında da kış lastiklerini kullanabilir miyiz?
Kış lastikleri havaların ısınmasıyla birlikte yaz lastikleri ile değiştirilmelidir ve yazın kullanılmamalıdır. Aksi takdirde; hızlı aşınma, artan yakıt tüketimi ve ses seviyesinde artış gibi sorunlarla karşılaşılabilir.
- Değiştirilen lastikler nerede, nasıl saklanmalıdır?
Lastikler jantları ile birlikte saklanacak ise üst üste yatık şekilde depolanebilirler. Eğer jantsız depolanacaklarsa dik bir şekilde ve yan yana konumlandırılmalıdırlar. Burda amaç lastiğin deformasyonunu engellemektir.
Ayrıca depolanacak lastikler mümkünse ışık almayan, kuru ve ılık bir ortamda, yere temas etmeden saklanılmalıdır.
Bununla birlikte artık birçok lastik bayisi müşterilerine lastiklerini saklama hizmeti de sunmaktadır. Yaz döneminde kış lastikleri gerekli tüm şartlar sağlanarak depolanmakta, kış lastiklerine geçiş zamanı geldiğinde de sökme takma işlemi gerçekleştikten sonra aynı şartlarda bu sefer kış lastikleri muhafaza edilmektedir.
alıntı Bristone...
