Doğrucu Davut
Zirve
.
Bu başlıkta yaşam akülerimizi seçerken özellikle kapasite açısından nelere dikkat edeceğimizi konuşabiliriz.
Jel ve AGM yani VRLA aküler yeterli döngü sayısıylakaravanların standart aküleri durumundalar. Bunlara son senelerde lityum akü grubundan güvenli LiFePO4 (LFP) aküleri de katıldı.
Jel ve AGM aküler:
Bu aküler arasında aslında önemli bir fark bulunmamakta. (Derin deşarja jel, yüksek akım çekimine de AGM az daha dayanıklı)
* Akülerin kapasiteleri Ah olarak verilse de seçmek amacıyla karşılaştırılırken aslında, kaç saatte tam boşaldıklarını gösteren ayni “C” değerinde olmalarına dikkat etmek gerekiyor. C20 (20 saat) bu karşılaştırmayı yapmak için standart bir değer.
* Doğrudan kapasite karşılaştırması ise akünün Watt değeri ile yapılmakta.
* Bu değerleri bilinmeyen aküler belki benzeri marka aküler ile ayni ağırlıkta olup olmadığına bakılarak da karşılaştırılabilirdi ? Çünkü kabaca ağırlık, yani aküde kullanılan kurşun arttıkça, kapasite de artmakta.
(Bu da benden bir kriter. Forumda eskiler bilir, kulakları çınlasın Atilla motorda subap sesinden kalite kontrolü yapıyordu
)
*Kapasiteyle doğrudan ilgili olmasa da diğer bir toplam verimlilik yani kalite kriteri de döngü sayısı olmakta. Akülerde bu sayıyı karşılaştırırken de sayımın IEC 254-1 normuna göre yapılmış olmasına dikkat etmek gerekmekte. Yoksa üretici veya satıcının kendi belirttiği bir sayının ancak kısmen anlamı oluyor.
AGM ve jel aküleri kullanırken %50 den fazla boşalmamasına özen göstermek ve sülfatlaşmalarını önlemek amacıyla da hep dolu tutmak gerekmekte.
LİFePO4 aküler:
Benzer takvim yaşına rağmen (~10 yıl) birkaç misli döngü sayılı ve birkaç misli hafif LiFePO4 aküler ise daha pahalılar. Bu akülerin A sınıfı hücreleri teoride %100 boşaltılabilmekte.
Fakat şu anda piyasada jel ve AGM akülere benzer fiyatla satılan LiFePO4 akülerde kullanılan hücreler, B veya C sınıfı olduklarından, (ki bu fiyata A sınıfı bulmak mümkün değil ) bunların değişken gerçek kapasiteleri ancak test sonucu anlaşılabilmekte. Bu akü veya hücrelerin neredeyse hepsi dünya üretiminin %73’ünü sağlayan Çin’den ithal edilmekteler. Kore için de benzeri durum söz konusu olmalı.
Üretimden %10 yüzdeyle minimal defolu veya beklenenden az kapasiteli çıkan aküler B ve C olarak sınıflandırılmakta. Çin’in elektrikli otomobiller için oldukça fazla akü ürettiğini biliyoruz. Ayrıca ikinci el aküler de bu sınıflardan sayılmaktalar.
Kaynak:
https://www.lithiumbatterytech.com/how-to-distinguish-grade-a-and-grade-b-lifepo4-prismatic-battery-cell/
Bu Çinli hücre ve akü üreticisinin “Blog” sayfasında LiFePO4 akülerle ilgili yararlı bilgiler var.
LiFePO4 hücreleri aslında A sınıfı bile olsalar, fabrika çıkışı aralarındaki farklı direnç ve dolum seviyeleri yüzünden, minimal de olsa gerilim farkı göstermekteler. (LiFePO4 hücrelerin minimal gerilim farklarının, bu farkla orantısız dolum göstereceğini gözardı etmemek lazım) Akü halinde toplanmadan evvel ayni gerilim değerlerine ise beraberce parelel bağlanarak gayet düşük akımla, günler sürebilen bir zaman aralığında doldurularak getirilmeleri gerekmekte. Bu zaman alıcı işlemi özellikle B ve C tipi hücreleri akü şeklinde hızlıca toplayıp ucuza satmak isteyen onlarca küçük Çinli şirketten beklemek gerçekçi değil. Hatta Iç dirençleri mümkün olduğu kadar ayni değerde olan hücreleri kullanmak da en ideali olmakta.
Aslında hücre ithalinden sonra akü toparlanırken de bu işlemi yapmak mümkün. Akü haline getirilmiş hücrelerin ayni gerilime getirilmesi ise daha zorlu olmakta.
Bu işlemin neden yapılması gerektiğini ise aşağıdaki .gif animasyonu açıklamakta.
Görüldüğü üzere en zayıf hücre, toplanmış akünün kullanılabilir kapasitesini belirlemekte.
Bu yüzden az bazı akü toplayıcıları, daha güvenli bir aralıkta uzun müddet çalışabilmesi amacıyla hızlı bir çözüm olarak hücrelerin dolum ve boşaltım yüzdelerini BMS denen akü kontrol sistemiyle daha emin değerlerle, yani arttırarak değiştirmekteler. Tabii bu da akülerin gerçek kullanım kapasitesini azaltmakta.
Bu değişimi yapmayan yahut bu konuda bilgisi olmayan sayısal olarak ağırlıktaki diğer Çinli hücre toplayıcıları da topladıkları azalmış döngü sayılı aküleri aldıkları gibi ihraç etmekteler. Ayni durum sadece hücre ithal edip sonra onları akü olarak toplayıp ülkesinde satanlar için de söz konusu olmakta.
Forumda ise Türkiye de satışta olanların bir tanesinde, akülerin kapasitelerinin dolumda %20, boşaltımda da %20 olmak üzere toplamda %40 kısılmış, diğer birinde ise bu değerin en az %20 civarında olduğu okunmakta.
Tabii hepsinde bu abartılı değerler söz konusu olmayabilir ?
Ne mutlu kapasitem doğru çıktı diyene !
Şimdi ben bu durum çerçevesinde kendim için nasıl bir seçim düşündüğümü yazayım:
140 Ah Exide marka jel aküm 12 yaşına girdi. Sanırım bu ortalama üzerindeki ömrü için onu her ay iki gün boyu şebekeye bağlamış ve çoğu kez de yarısına kadar bile boşaltmamış olmamın rolü olmalı. Yakınlarda yeni bir akü almam ise kaçınılmaz.
Şimdiki akümde kullanabildiğim 70Ah değeri için, dolumu %10 ve boşaltımı da %20 kısılmış bir 100Ah LiFePO4 akü bile üstelik benzer fiyatla yeterli gelmeli. Satıcı verilerine güvenilmemesi ise kapasite ölçüm külfetini söz konusu yapmakta.
Ben şebeke dolum aletimin ve gerilim bazlı göstergesinin şu andaki aküme ayarlı olması ve karavanımın dolu olarak bile ~3200 kiloyu geçmemesi yüzünden, ağırlığına rağmen yine ayni jel aküyü almayı düşünüyorum. Yoksa arta kalan boşluğu Türkiye’ye gelirken alkolüme zula yeri bile yapardım.
Ayrıca B sınıfı hücrelerden bile ortalama 10 sene boyu yaklaşık 1000 hatta tam olmasa da 1500 döngü sayısı beklenmesininin, benim şimdiki akümün 11 yılda bile Exide’den beklenen 600 tam döngü sayısına ulaşmaması yüzünden rahatlıkla yeteceği ortada.
Yani aslında bu tip aküler benim işimi kolaylıkla görebilirdi.
LiFePO4 akü seçme durumunda:
Bu aküler jel dolum değerleri ile de dolabilmekte. Yeter ki dolum aletinin akü canlandırıcı işlevi ve uzun zaman aralıkları için 14,6 V üzeri gerilim veriyor olmasın. Çok büyük kapasite seçilmedikçe de alternatörü zorlamamaktalar. Dolum güçlendiriciyle, iç dirençleri düşük olduğundan daha çabuk dolarak kullanılmaları hem daha verimli olmakta hem de ayırıcıdan tasarruf ettirmekte. Yani karavanını yeni yapanlar ama özellikle start otomatiği olanlar için çok avantajlı bir akü durumundalar. Zaten dediğim gibi beklenen kalitesinden geri kalan en az 1000-1500 döngü sayısı bile, herkeze tam zamanlı karavan yaşamı haricinde fazlasıyla yeterli olmalı.
Bu cins aküsünün kapasite hesabını YouTube’da yayınlayanlar, bu değeri sadece ~%10-15 kadar az bulduklarından ve yaşları için bir gösterge olabilecek iç dirençlerinin de fazla sapmamış olduğundan bahsetmekte.
Fakat tekrar geri gönderilebilmek amacıyla internet üzerinden satın alınarak kapasite ölçümünün yapılması yahut ayni aküsü olanların tecrübelerine danışılması yerinde olurdu..
Piyasaları oturduğu için marka VRLA aküler için böyle bir ölçüm bence gerekli değil.
LiFePO4 aküler uzunca kullanılmadığı zamanlar ama özellikle kışları olası don durumunda solardan ayrılmalı, ~%50-80 arası dolu bırakılmalı ve üç, dört ayda bir de kontrol edilmeli.
Başı şişen kafası karışanlar için, kıssadan hisse:
B,C sınıfı LiFePO4 aküler, benzer fiyatlı AGM ve jel akülerin yerine alınabilir.
Fakat şatafatlı sunumlarına inanmamak, tam kapasitesini bilmek ve tam zamanlı kullanılmasını beklememek gerekiyor. Gerçek A kalite LiFePO4 aküyü bulup ona yatırım yapabilenler için ise üzerine çözüm olmamalı..
Yahu nedense bu “Ucuz etin yahnisi” deyişi, hep az çok doğru çıkıyor..
Konuyu sadece verimlilik açısından ve yeni başlayanlar için ayrıntılarını atlayarak özet olarak yazdım. Aslında genel anlamıyla akü seçiminde dikkat edilecek başka noktalar da bulunmakta.
Muhabbeti seven erenler meydane diyelim..
Bu başlıkta yaşam akülerimizi seçerken özellikle kapasite açısından nelere dikkat edeceğimizi konuşabiliriz.
Jel ve AGM yani VRLA aküler yeterli döngü sayısıylakaravanların standart aküleri durumundalar. Bunlara son senelerde lityum akü grubundan güvenli LiFePO4 (LFP) aküleri de katıldı.
Jel ve AGM aküler:
Bu aküler arasında aslında önemli bir fark bulunmamakta. (Derin deşarja jel, yüksek akım çekimine de AGM az daha dayanıklı)
* Akülerin kapasiteleri Ah olarak verilse de seçmek amacıyla karşılaştırılırken aslında, kaç saatte tam boşaldıklarını gösteren ayni “C” değerinde olmalarına dikkat etmek gerekiyor. C20 (20 saat) bu karşılaştırmayı yapmak için standart bir değer.
* Doğrudan kapasite karşılaştırması ise akünün Watt değeri ile yapılmakta.
* Bu değerleri bilinmeyen aküler belki benzeri marka aküler ile ayni ağırlıkta olup olmadığına bakılarak da karşılaştırılabilirdi ? Çünkü kabaca ağırlık, yani aküde kullanılan kurşun arttıkça, kapasite de artmakta.
(Bu da benden bir kriter. Forumda eskiler bilir, kulakları çınlasın Atilla motorda subap sesinden kalite kontrolü yapıyordu
)*Kapasiteyle doğrudan ilgili olmasa da diğer bir toplam verimlilik yani kalite kriteri de döngü sayısı olmakta. Akülerde bu sayıyı karşılaştırırken de sayımın IEC 254-1 normuna göre yapılmış olmasına dikkat etmek gerekmekte. Yoksa üretici veya satıcının kendi belirttiği bir sayının ancak kısmen anlamı oluyor.
AGM ve jel aküleri kullanırken %50 den fazla boşalmamasına özen göstermek ve sülfatlaşmalarını önlemek amacıyla da hep dolu tutmak gerekmekte.
LİFePO4 aküler:
Benzer takvim yaşına rağmen (~10 yıl) birkaç misli döngü sayılı ve birkaç misli hafif LiFePO4 aküler ise daha pahalılar. Bu akülerin A sınıfı hücreleri teoride %100 boşaltılabilmekte.
Fakat şu anda piyasada jel ve AGM akülere benzer fiyatla satılan LiFePO4 akülerde kullanılan hücreler, B veya C sınıfı olduklarından, (ki bu fiyata A sınıfı bulmak mümkün değil ) bunların değişken gerçek kapasiteleri ancak test sonucu anlaşılabilmekte. Bu akü veya hücrelerin neredeyse hepsi dünya üretiminin %73’ünü sağlayan Çin’den ithal edilmekteler. Kore için de benzeri durum söz konusu olmalı.
Üretimden %10 yüzdeyle minimal defolu veya beklenenden az kapasiteli çıkan aküler B ve C olarak sınıflandırılmakta. Çin’in elektrikli otomobiller için oldukça fazla akü ürettiğini biliyoruz. Ayrıca ikinci el aküler de bu sınıflardan sayılmaktalar.
Kaynak:
https://www.lithiumbatterytech.com/how-to-distinguish-grade-a-and-grade-b-lifepo4-prismatic-battery-cell/
Bu Çinli hücre ve akü üreticisinin “Blog” sayfasında LiFePO4 akülerle ilgili yararlı bilgiler var.
LiFePO4 hücreleri aslında A sınıfı bile olsalar, fabrika çıkışı aralarındaki farklı direnç ve dolum seviyeleri yüzünden, minimal de olsa gerilim farkı göstermekteler. (LiFePO4 hücrelerin minimal gerilim farklarının, bu farkla orantısız dolum göstereceğini gözardı etmemek lazım) Akü halinde toplanmadan evvel ayni gerilim değerlerine ise beraberce parelel bağlanarak gayet düşük akımla, günler sürebilen bir zaman aralığında doldurularak getirilmeleri gerekmekte. Bu zaman alıcı işlemi özellikle B ve C tipi hücreleri akü şeklinde hızlıca toplayıp ucuza satmak isteyen onlarca küçük Çinli şirketten beklemek gerçekçi değil. Hatta Iç dirençleri mümkün olduğu kadar ayni değerde olan hücreleri kullanmak da en ideali olmakta.
Aslında hücre ithalinden sonra akü toparlanırken de bu işlemi yapmak mümkün. Akü haline getirilmiş hücrelerin ayni gerilime getirilmesi ise daha zorlu olmakta.
Bu işlemin neden yapılması gerektiğini ise aşağıdaki .gif animasyonu açıklamakta.
Görüldüğü üzere en zayıf hücre, toplanmış akünün kullanılabilir kapasitesini belirlemekte.
Bu yüzden az bazı akü toplayıcıları, daha güvenli bir aralıkta uzun müddet çalışabilmesi amacıyla hızlı bir çözüm olarak hücrelerin dolum ve boşaltım yüzdelerini BMS denen akü kontrol sistemiyle daha emin değerlerle, yani arttırarak değiştirmekteler. Tabii bu da akülerin gerçek kullanım kapasitesini azaltmakta.
Bu değişimi yapmayan yahut bu konuda bilgisi olmayan sayısal olarak ağırlıktaki diğer Çinli hücre toplayıcıları da topladıkları azalmış döngü sayılı aküleri aldıkları gibi ihraç etmekteler. Ayni durum sadece hücre ithal edip sonra onları akü olarak toplayıp ülkesinde satanlar için de söz konusu olmakta.
Forumda ise Türkiye de satışta olanların bir tanesinde, akülerin kapasitelerinin dolumda %20, boşaltımda da %20 olmak üzere toplamda %40 kısılmış, diğer birinde ise bu değerin en az %20 civarında olduğu okunmakta.
Tabii hepsinde bu abartılı değerler söz konusu olmayabilir ?
Ne mutlu kapasitem doğru çıktı diyene !
Şimdi ben bu durum çerçevesinde kendim için nasıl bir seçim düşündüğümü yazayım:
140 Ah Exide marka jel aküm 12 yaşına girdi. Sanırım bu ortalama üzerindeki ömrü için onu her ay iki gün boyu şebekeye bağlamış ve çoğu kez de yarısına kadar bile boşaltmamış olmamın rolü olmalı. Yakınlarda yeni bir akü almam ise kaçınılmaz.
Şimdiki akümde kullanabildiğim 70Ah değeri için, dolumu %10 ve boşaltımı da %20 kısılmış bir 100Ah LiFePO4 akü bile üstelik benzer fiyatla yeterli gelmeli. Satıcı verilerine güvenilmemesi ise kapasite ölçüm külfetini söz konusu yapmakta.
Ben şebeke dolum aletimin ve gerilim bazlı göstergesinin şu andaki aküme ayarlı olması ve karavanımın dolu olarak bile ~3200 kiloyu geçmemesi yüzünden, ağırlığına rağmen yine ayni jel aküyü almayı düşünüyorum. Yoksa arta kalan boşluğu Türkiye’ye gelirken alkolüme zula yeri bile yapardım.
Ayrıca B sınıfı hücrelerden bile ortalama 10 sene boyu yaklaşık 1000 hatta tam olmasa da 1500 döngü sayısı beklenmesininin, benim şimdiki akümün 11 yılda bile Exide’den beklenen 600 tam döngü sayısına ulaşmaması yüzünden rahatlıkla yeteceği ortada.
Yani aslında bu tip aküler benim işimi kolaylıkla görebilirdi.
LiFePO4 akü seçme durumunda:
Bu aküler jel dolum değerleri ile de dolabilmekte. Yeter ki dolum aletinin akü canlandırıcı işlevi ve uzun zaman aralıkları için 14,6 V üzeri gerilim veriyor olmasın. Çok büyük kapasite seçilmedikçe de alternatörü zorlamamaktalar. Dolum güçlendiriciyle, iç dirençleri düşük olduğundan daha çabuk dolarak kullanılmaları hem daha verimli olmakta hem de ayırıcıdan tasarruf ettirmekte. Yani karavanını yeni yapanlar ama özellikle start otomatiği olanlar için çok avantajlı bir akü durumundalar. Zaten dediğim gibi beklenen kalitesinden geri kalan en az 1000-1500 döngü sayısı bile, herkeze tam zamanlı karavan yaşamı haricinde fazlasıyla yeterli olmalı.
Bu cins aküsünün kapasite hesabını YouTube’da yayınlayanlar, bu değeri sadece ~%10-15 kadar az bulduklarından ve yaşları için bir gösterge olabilecek iç dirençlerinin de fazla sapmamış olduğundan bahsetmekte.
Fakat tekrar geri gönderilebilmek amacıyla internet üzerinden satın alınarak kapasite ölçümünün yapılması yahut ayni aküsü olanların tecrübelerine danışılması yerinde olurdu..
Piyasaları oturduğu için marka VRLA aküler için böyle bir ölçüm bence gerekli değil.
LiFePO4 aküler uzunca kullanılmadığı zamanlar ama özellikle kışları olası don durumunda solardan ayrılmalı, ~%50-80 arası dolu bırakılmalı ve üç, dört ayda bir de kontrol edilmeli.
Başı şişen kafası karışanlar için, kıssadan hisse:
B,C sınıfı LiFePO4 aküler, benzer fiyatlı AGM ve jel akülerin yerine alınabilir.
Fakat şatafatlı sunumlarına inanmamak, tam kapasitesini bilmek ve tam zamanlı kullanılmasını beklememek gerekiyor. Gerçek A kalite LiFePO4 aküyü bulup ona yatırım yapabilenler için ise üzerine çözüm olmamalı..
Yahu nedense bu “Ucuz etin yahnisi” deyişi, hep az çok doğru çıkıyor..
Konuyu sadece verimlilik açısından ve yeni başlayanlar için ayrıntılarını atlayarak özet olarak yazdım. Aslında genel anlamıyla akü seçiminde dikkat edilecek başka noktalar da bulunmakta.
Muhabbeti seven erenler meydane diyelim..
Son düzenleme:
Gel de şimdi Türkiye’de fiyatların şaşırmadığını söyle..
![[TR]BOZO](/forum/data/avatars/s/41/41779.jpg?1438796039){kind=avatar}
