KARAVANLARIN POLİS TARAFINDAN ARANMASI
Son zamanlarda karavanların polis tarafından izinsiz arandığına dair duyumlar alıyoruz. Bu konu ile ilgili açıklayıcı yorumları veriyorum, bir nüshasının yanınızda bulunmasında yarar var.
Erdal Ötügen
UKKF YK Bşk
.
“5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda Basit Arama (Adli Arama)” konulu Doç. Dr. Serap Keskİn-Kiziroğlu'nun çalışmasından ve bir Yargıtay içtihadından yaptığım alıntılar bize bir fikir verecektir.
Kaynak: http://auhf.ankara.edu.tr/dergiler/auhfd-arsiv/AUHF-2009-58-01/AUHF-2009-58-01-keskin-kiziroglu.pdf
Kaynak: http://online-hukuk.org/makale/gasp-sucunda-meskenin-kapsami.html
Anayasa’mızın 20.maddesine göre kişinin özel yaşamının gizliliği hakkı ile Anayasa’mızın 21. maddesine göre kişinin konut dokunulmazlığı hakları yalnızca şu nedenlerle sınırlanabilir:
a- Ulusal güvenlik
b- Kamu düzeni
c- Suç işlenmesinin önlenmesi
d- Genel sağlığın korunması
e- Genel ahlakın korunması
f- Başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması!
Bu nedenlerden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş yargıç kararı olmadıkça; yine bu nedenlere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça kimsenin üstü, özel kağıtları, eşyası aranamayacağı ve bunlara el konulamayacağı gibi, kimsenin konutuna girilemez, burada arama yapılamaz ve buradaki eşyaya elkonulamaz. Yetkili merciin kararı yirmi dört saat içinde görevli yargıcın onayına sunulur. Yargıç, kararını elkoymadan itibaren kırk sekiz saat içinde açıklar; aksi halde elkoyma kendiliğinden kalkar. (TC.Anayasası md.20,21)
Anayasa’mızın 90/son maddesine göre usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası sözleşmeler kanun hükmünde olup, bunlardan temel hak ve özgürlüklere ilişkin olanlarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi durumunda uluslararası sözleşme hükmünün esas alınacağı da bilinmelidir.
Türk Hukuk Düzeninin de bir parçası olan Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 12. maddesi ile Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi’nin 17. maddesi, kişinin özel ve aile yaşamına, konutuna ve haberleşmesine keyfi veya hukuka aykırı olarak müdahale edilemeyeceği ve kişinin onuru veya itibarının hukuka aykırı müdahalelere maruz bırakılamayacağı; herkesin bu tür saldırı veya müdahalelere karşı hukuken korunma hakkına sahip olduğu hükmünü taşımaktadır.
Aynı şekilde, ‘’Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’’ adı altında bir yargılama organını da kuran Avrupa Konseyi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8. maddesi de özel yaşamın ve aile yaşamının korunması hakkını düzenlemektedir. Bu madde hükmüne göre, herkes özel ve aile yaşamına, konutuna ve yazışmalarına saygı gösterilmesi hakkına sahiptir. Bu hakların kullanılmasına resmi bir makamın müdahalesi, demokratik bir toplumda ancak;
a) ulusal güvenlik
b) kamu güvenliği
c) ülkenin ekonomik gönenci
d) düzenin korunması
e) suçların önlenmesi
f) sağlığın korunması
g) ahlakın korunması
h) başkasının hak ve özgürlüklerinin korunması için, zorunlu bulunduğu ölçüde ve kanunla düzenlenmesi koşuluyla olabilir.
Konutta Arama
Konuttan maksat ikametgâh değildir. Konut, kişinin özel yaşam alanı olarak belirlediği dıştan anlaşılan, burada sürekli veya geçici olarak oturulan veya kalınan yerdir. Bu bağlamda kişinin konakladığı bir otel odası konut sayılacağı gibi, çadır, karavan, tekne gibi yaşam alanları da konut olarak kullanıldıkları takdirde konut sayılırlar.
Arama Kararında Bulunması Gereken Hususlar
CMK.’nun 119/2. maddesine göre arama karar veya emrinde sırasıyla şunların açıkça gösterilmesi zorunludur:
a) Aramanın nedenini oluşturan eylem; bu eylem, suç oluşturduğundan şüphe edinilen ceza soruşturmasına konu olan eylemdir.
b) Üst aramasında aranılacak kişi,
c) Konutta veya diğer bir yerde aramada, aramanın yapılacağı konut veya diğer yerin adresi,
d) Eşyada aramada, aramanın yapılacağı eşya,
e) Arama kararı veya emrinin geçerli olacağı zaman süresi!
ADLİ ARAMANIN ZAMANI
Konutta, işyerinde veya diğer kapalı yerlerde adli arama, kural olarak gündüz yapılır. Gündüz zamanı, güneş doğmasından bir saat önceden başlayan, güneş batmasından bir saat sonra biten zaman dilimidir. (TCK.md.6/1,e) Arama işleminin gündüz yapılması demek, gündüz başlaması demektir. Gündüz başlanan arama, gece başlayana kadar bitmezse aramaya devam olunur.16 Burada uygulamanın yasayı dolanmak amacını taşımaması da gerekir. Her somut olay ayrı değerlendirilir. Ana kuralın istisnaları şunlardır:
a-suçüstü halinde,
b-gecikmesinde sakınca bulunan hallerde,
c-yakalanmış veya gözaltına alınmış olup da firar eden kişi veya
ç-firar eden tutuklu veya hükümlünün tekrar yakalanması amacıyla yapılan aramalarda geceleyin de arama işlemi yapılabilecektir. (CMK.md.118)
Ayrıca Yargıtay' ın "Gasp suçunda Meskenin Kapsamı" konulu 27.01.2009 tarihli ve E sas No:2008/6-203 Karar No:2009/3 sayılı içtihadında;
"TCK. 149/1-d maddesinde ise sadece “konut” kelimesi bulunduğuna göre örneğin bu suç mağdurun ikametgah olarak kullandığı çadırında veya deniz kenarında yapılmış, sadece yaz mevsiminde ikametgah olarak kullanılan tahtadan yapılı barakada yada sabitlenmiş karavan da işlense idi, 149/1-d maddesinde (çadır, baraka, karavan vesair) gibi kelimeler bulunmadığından, gerçekte “konut” olarak kullanılan bu yerler “konut” olarak sayılmayacak mı idi." denmektedir.
Bu veriler ışığında karavanımız da konutumuz sayılmaktadır. Dolayısıyla evimize kolluk kuvvetlerinin izinsiz bakması veya araması nasıl yasaksa , karavanımız içinde aynı şekilde yasaktır.
