Ynt: Marka ürünler ve işlevselliği (North Face, Marmot vb.)
icmimarolgun ,
Uzun zaman dağcılık, dağ rehberliği ve doğa sporları ile ilgi işler yapmış , antreman olarak da koşu ve bisiklet sporlarına bulaşmış, elinden bir çok malzeme geçmiş, alım satımını yapmış, farklı model ve markaları kullanmış, ecnebilerin gear junkie veya gear head dediği türden malzeme konusunda takıntılı ve sizin gibi çok terleyen biri olarak kısaca;
Özellikle bisiklette terlemeyi azaltmak istiyorsanız hardshell yani Gore-Tex, event vs... su geçirmez ceketlere değil softshell kumaşlara yönelmeniz lazım. Genel kural : Su geçirmiyorsa soluması kötüdür.
Gore-Tex her iklim koşulunda başarı gösterebilen bir membran değil. Özellikle nemli, sıcak , hafif - orta soğuk bir iklimde sürüş yapacaksanız hiç bir zaman tam verim alamazsınız. Gore-Tex' de su buharı giysinin iç çeperine gelince yoğunlaşır ve moleküler seviyede poliüretan ile birleşerek dış çepere transfer edilir, yani Gore-Tex sürekli nefes alan geçirgen bir katman değil. Üstünkörü açıklamak gerekirse çalışması için sizin terlemeye başlamanız ayrıca dış ortam nem ve sıcaklığının belli seviyelerde olması lazım. (Mesela çok nemli ortamlarda goretex soluma adına bir işe yaramaz). Kısaca siz içeriden ıslanmaya başlamadan once madde transferi yapılamaz, ceketiniz nefes almaya başladığında siz çoktan rahatsız edici seviyede terlemiş olursunuz . Önceliğiniz soluma ise Gore-Tex ceketi sürekli bir dış katman olarak değil çok yağışlı durumlar için acil durum giysisi olarak çantanızda tutun.
Gore-Tex için en uygun kullanım yeri kış dağcılığıdır. Sadece soluma açısından bakarsak özellikle koşu ve bisiklette oldukça yetersiz kalmakta. Örneğin Ankara da kışın akşam -15 e varan koşullarda yaptığım uzun koşularda altına sadece iyi bir ılıman iklim içliği giyilmiş ve havalandırmaları açık hiçbir Gore-Tex ceket yeterli soluma gösteremedi. Keza yine kış bisiklet sürüşlerinde Gore-Tex ceket ve amaca uygun iyi bir softshell arasında hatırı sayılır ıslaklık farkı oluyor. (Cardio antremanlarımda denediklerim : goretex paclite, proshell, klasik 2l gore, 3l gore, xcr, dt conduit. Markalar : Mountain hardwear, north face, arcteryx , lino .) Bisiklet gibi yoğun cardio aktivitelerinde dış katman olarak rüzgar kesen, daha iyi soluyan windstopper softshellere yönelin. Unutmayın, softshelller su geçirmez değil, suya dayanıklı ve dikişleri bantsız (üreticilerin kendi kullandıkları bantları saymıyorum, gore tipi bantları kastediyorum), onları daha "soluyabilir yapan da bu . Yoğun yağış için ek bir dış katmana ihtiyacınız olacak.
Softshell denilen dış katmanlar çeşit çeşit, aynı markanın bile alpin tırmanış için ayrı , dur kalklı uzun trekkingler için ayrı bisiklet ve koşu gibi aktif cardio faaliyetleri için ayrı modelleri var. Farkları kesim, havalandırma ,kullanılan kumaşlar ve bu kumaşların konuşlandırıldığı bölgeler. Ülkemizde softshell adı altında satılan çoğu teknik ceketin bu adlandırmanın hakkını veremediğini belirteyim. Mümkünse yurtdışından iyi markalı (eğer maddi durumunuz elveriyorsa arcteryx, norrona, mammut veya haglöfs) bir ceket getirtin, buradan alacaksanız ve soluma ön planda ise north face cypher hybrid modelini öneririm. Özellikle bisiklet ve koşu için en iyi verim aldığım ceketlerden. Bunun sebebi göğüs sırt gibi bölgelerde windstopper kulanılırken koltuk altı gibi sıcak noktalarda çok hafif ve 10 cfm rüzgar geçirgenliğe sahip apex türü kumaş kullanılması, eksi yönü tam bir aktif kullanım ceketi, yani devamlı hareket etmiyorsanız soğuk iklime uygun değil, içinize kalın bir midlayer giyerseniz başka. Softshell olarak kesinlikle bilinmedik kumaşlarla yapılmış ortalama veya yerli markalara yönelmeyin. Onların sadece adı softshell. Tercih edeceğiniz kumaşlar Gore, Polartec firmalarının softsheller için ürettikleri varyasyonlar olmalı. (Windstopper, Power Shield vs...)
İçlik oldukça önemli bir konu. Aynı softshell gibi farklı kullanım alanları için farklı kumaş ve kesimleri var. Alacağınız herhangi bir içlik (markası ne olursa olsun) eğer yapacağınız faliyete uygun değilse işinize yaramayacaktır. Burada marka bayağı fark ediyor. Mümkünse millet gibi bir markaya 140 - 130 ytl yatırmadan once özellikle İngiliz alışveriş sitelerine göz gezdirin, aynı paraya (şu ara yaklaşan yılbaşı nedeni ile daha ucuza ) arcteryx gibi sektördeki liderlerin kendini kanıtlamış içliklerini veya Icebreaker; Patagonia gibi içlik konusunda en iyi markaları alabilirsiniz. Bunun dışında artık Türkiye' de Patagonia içlik bulunabiliyor, mesela Patagonia r1 yurtdışında özellikle alpinistler arasında efsanedir (fakat soğuk iklim, dur kalklı aktivite içliği olduğundan bir bisikletçiye çok uygun değil), Tchibo dan uzak durun, quecha' nın (decathlon) kötü içlikleri olduğu gibi fiyat performans olarak inanılmaz başarılı modelleri de var. (2000'lerin başında Aladağlar' da rehberliğini yaptığım decathlon'da önemli pozisyona sahip bir Fransız salomon vs gibi markalar için fason olarak üretim yaptıklarını ve bazı modelleri (aynı kalite ile) kendi markaları ile sattıklarını söylemişti. Hala bu şekilde olduğunu zannetmiyorum, bayağı zaman geçti fakat decathlon'da bazen fiyatına gore kaliteli malzemeye rastlamak mümkün. )
Evladiyelik bir teknik ceket istiyorsam ve 1000 ytl gibi bir para bayılmayı düşünüyorsam ilk olarak yurtdışı siteleri gözden geçiririm. Ayrıca bakacağım son markalardan biri north face olur. North face vakti zamanında inanılmaz iyi bir markaydı, hatta efsane idi, 2003 gibi el değiştirip perakende giysi üreticisi Vanity Fair'e satıldı .(Vf nin spor ile alakası yoktur, wrangler, lee gibi kotları üreten, sokak modası ile ilgili bir firma.) Bu olay sonrası North face'i north face yapan aynı zamanda tırmanıcı olan bir grup ayrılıp mountain hardwear'e geçti. Vf ye satılması ile north face bir anda kalite olarak düşüşe geçti ve Vf'nin yeni satış politikası ile tırmanıcı - sporcu olan tüketici kitlesi yerine ana hedef beyaz yakalı, paralı ofis çalışanları oldu. Bu noktadan sonra north face için Purple label adı altında tanınmış moda tasarımcıları ile beraber sokak modasına yönelik yaptığı koleksiyonlar daha fazla para getirdiği için köklerini oluşturan doğa sporlarının önüne geçmeye başladı.
North face şu an ülkemizdeki imajının aksine yurtdışında tırmanışcılar tarafından fiyatına ve rakiplerine gore oldukça kalitesiz oluşu, ayrıca bizim apaçi ve tikilerin ecnebi versiyonlarının (hayatlarında görebilecekleri en yüksek rakım yürüyen merdivenle çıktıkları alışveriş merkezinlerindeki en üst kat olan bir güruhun) north face'i fiyat etiketi ve 10 metreden seçilebilen kocaman logosu yüzünden bir statü simgesi olarak forma gibi giymelerinden dolayı yerden yere vurulmakta ve tercih edilmemekte. Değişen kalite yönünden bir örnek ; north face' in north face olduğu zamanlarda (1996) aldığım polar alt , üst ve nuptse 18 senedir taş gibi dururken ( ki bir çok faliyet gördüler, ayrıca kullanmadığım zamanlarda ödünç verdiğim arkadaşlarım sayesinde benim belki de ömrüm boyunca gidemeyeceğim yerleri dağları gördüler) 2 sene once aldığım ve hiç bir faliyet görmemiş bir polar ve softshell sadece günlük kullanım ve bisiklet antremanlarında ağzını burnunu yamultmaya başladı.
Kesim konusuna hiç girmiyorum, sözde teknik giysileri bile artık north face 'in yeni kullanıcı kitlesi olan 100 kiloluk, göbekli, etiket düşkünlerine gore. Detaylara önem vermiyorlar. Bazı hardshelllerinde fırtına başlığı hem kasklı hem kasksız kullanım için sorunlu. Fermuar yerleştirmeleri hatalı, sırt çantası ile rahat kullanamıyorsunuz. Dağcılar için değilde hayatında sırt çantası takmayacak yeni kullanıcı kitlesi için yapılmış. Katmanlarla giyilmeyecek, sözde atletik kesim aktif spor giysileri bile spor ile alakası olamayan şişman amerikalılar için üretilmiş Eğer fazla kilonuz yoksa, içinde yüzüyorsunuz, bel kısmı gereğinden fazla geniş, vs....
Tnf' nin 3in 1 ceketlerden ise kesinlikle uzak durun. Geçmişten beri north face'nin en kalitesiz ürün gamını oluşturur. hiç bir seriye dahil değildir(summit , flight cryptic) , özellikle spor yapmayacak güruh için şehir kullanımı için üretilmiştir. Eskiden north face bunları mağazasına bile koymazdı, sadece outletlerinde bulabilirdiniz.
North face artık bir doğa sporları markası değil , bebek giysi ve tulumlarından ugg benzeri kadın ayakkabılarına kadar geniş bir yelpazede giyecek üretimi yapan bir giyim markası. Yani north face den alacağınız her şey doğa sporlarına uygun diye bir kaide yok.
Eğer teknik ceket için 1000 ytl gibi bir fiyatı gözden çıkardıysanız ve yurtdışından getirtme imkanınız var ise bakmanız gereken markalar kalite sıralamasına göre,
1- Arcteryx , Norrona . Kayak ve snowboard için Peak performance
( Üç markada ülkemizde bilinmiyor, özellikle arcteryx yurtdışında bir efsane, gelmiş geçmiş en iyi outdoor giysi üreticisi olarak kabul edenler var, alpha sv yapılmış en iyi goretex ceket olarak görülüyor , dağcılar , outdoor sporları ile ilgilenenler dışında bir çok ülkenin özel kuvvetleri (bizdeki bordo berelilerin karşılığı) kalitesi sağlamlığı dayanıklılığı gibi sebeplerden ötürü özellikle arcteryx kullanıyor. Hatta arcteryx onlar için leaf adı altında taktik kullanıma yönelik kamuflaj desenli , vucut zırhı , hücum ceketi vs ile kulanılabilecek bir seri üretmeye başladı . Amerika ve Kanada özel birlikleri (spec ops) dışında son yıllarda özellikle Norveç, İsveç gibi kuzey Avrupa ülkeleri özel askeri birlikleri ve arama kurtarma takımları kutup bölgesi operasyonları için arcteryx kullanmaya başladı. ) Kanadalı Arcteryx geçen bir iki seneye kadar Çin' de üretim yapmayan tek outdoor firmasıydı. Salomon ' a satılınca bazı modellerini Kanada yerine Çin'de üretmeye başladı, daha once norrona ve mammut' a benzeyen fonksiyonel , fit mükemmel kesimleri de malesef biraz daha genişleyip daha Amerikalı oldu. Arcteryx ülkemizde kısmen ufak bir guruh olarak bilinsede bence her zaman en iyi giyim malzemelerini üreten kuzey Avrupa 'dan norrona'yı kimse bilmiyor. Fiyat olarak malesef arcteryx'den bile daha tuzlu olan bu firmanın inanılmaz ceketleri var.
Arcteryx'in dağcılık dışında bahsettiğim leaf serisi ve kullanımı ile ilgili örnek;
http://soldiersystems.net/2012/05/01/arcteryx-gear-protects-norwegian-sf-during-sar/
http://badassdadgearreview.blogspot.com/2012/08/bad-gear-arcteryx-leaf-alpha-jacket.html
http://www.militarymorons.com/gear/clothes.3.html
2- Haglöfs, Mammut
3-Rab, Mountain equipment, OR (outdoor research)
4- Patagonia, Mountain hardwear, Montagne , Marmot, (Malesef mountain hardwear sözde doğa sporları malzeme üreticisi Columbia tarafından satın alındı ve kalitesi düştü)
ayakkabı konusunda verdiğiniz üç örnekte özellikle bisiklet için alakasız seçenekler, eğer seçenekleriniz sadece spx mağazasındakiler ile sınırlı ise seçiminizi gore-texli bir salomondan yana kullanın ve spx çalışanlarının yönlendirmesine sakın ama sakın kulak asmayın. ayakkabı çok uzun bir konu özellikle bisiklet için yapılmamış ama hem bisiklet hem de yürüyüş için bir model almayı düşünüyorsanız. ayrıca kış sürüşü için bir ayakkabı kılıfına ihtiyacıınz olacak (normal ayakkabı ile süreceğinizden spd için özel yapılanlardan değil yüksek irtifa tozluğu gibi kapalı ve dayanıklı olanlarından.)
