Ynt: Makaslı Stabilizatör Kullanan Var mı?
Merhaba,
Karavan çekmeye başladığım ilk yıllarda en büyük endişem karavanın otomobilin arkasında sağa sola kontrolsüz gezinme yapmasıydı. İlk yıllarda daha sık, sonraları daha az olmak üzere bu durumu defalarca yaşadım. Oldukça tedirgin edici bir deneyim olduğunu ifade edeyim. Çözüm yöntemim direksiyonu sımsıkı kavrayıp arkadan gelen yalpalamaya uygun tepki vermek, hızı yavaş yavaş düşürüp dalgalanmanın kesilmesini beklemekti. Eğer durumu erken farkeder ve soğukkanlılıkla kontrolü ele alabilirseniz başa çıkılmayacak bir durum değil ancak kimse birden fazla kere bu durumu yaşamak istemez.
İngilizce'de "snaking" (yılan gib kıvrılma) olarak adlandırılan bu durumu engellemek için araştırıken o günkü büyüklerimizden stabilizatör kelimesini ilk kez öğrenmiş olduk. Stablizatörün ana görevi karavan ve çeken araç arasındaki görece yer değişimlerini, içindeki disk balata sistemi ile zorlaştırmak ve yavaşlatmaktır. Tahmin edebileceğiniz gibi bu sistemin araç sollama, bir köşeden dönme gibi doğal hareketlere de kısıtlayıcı etkisi vardır ancak bu gibi durumlarda varlığı genellikle hissedilmez.
O yıllarda bulmak, satın almak değil görmek bile zordu bu mekanizmaları. Ancak birkaç resimden esinlenerek ben kendim bir tornacıda yaptırdım ve kullanmaya başladım. Bir kaç "tuning" işleminden sonra faydasını da gördüm. Ancak yine de karavan salınımları ne yazıkki bitmedi. Zamanla bir kaç tesadüf (karavan yüklerken mecburen ön yatağın üzerine yükleme yapma) ve internetin gelişimi ile özellikle karavancılığın yaygın olduğu ülke forumlarını inceleyerek kontrolsüz salınımlarda esas önemli olan parametrenin karavandan araca binen kuvvetin miktarı olduğunu anladım.
Salınımın olmaması için çekilen karavanın mutlaka çeki demirine ciddi bir kuvvetle basması gerekmekteydi. Bunu eşyaların karavan içindeki pozisyonlarını ayarlayarak yapmak hiç de zor değildi. Bunu uygulamaya başladıktan sonra işler yoluna girdi. Zaman içinde karavanı stabilizatörsüz çekmeye başladım ve halen öyle devam ediyorum.
Stablizatörün sallanmayı ortadan kaldırma gibi mucize bir etkisi bulunmamaktadır. Bu mekanizmanın görevi salınma ortaya çıkması durumunda bunu en kısa sürede bertaraf etmeye yardımcı olmasıdır.
Karavandan araca binmesi gereken kuvvet miktarı teorik olarak % 7-8 olarak verilmektedir. Yani eğer karavan yüklü olarak 1000 kg geliyorsa çeki demirine karavan tarafından 70-80 kg baskı olmalıdır. Ancak genellikle çeki demirine binen yük miktarı araçların kendi sınırlamalarına göre belirlenmektedir. Karavandan teorik olarak 80 kg yük binmesi gerekmesine rağmen aracın teknik sınırı 50 kg ise mecburen yükü 50 kg'da bırakmak gerekir.
Stablizatörün iyi yüklenmiş bir karavan için hiç mi faydası yok? Elbette değil. Nihayetinde güvenlik artırıcı bir unsur olarak değerlendirilmesi gereken bir mekanizma. Örneğin yukarıdaki örnekteki gibi 80 kg olması gereken yükü 50 kg da bırakmak zorunda kalıyorsanız ilave güvenlik tedbirleri daha önem kazanır. Stablizatörde böyle bir durumda çok iyi olur. Zaman zaman herşey yolunda görünmesine rağmen size çok yakın geçen bir otobüs dengenizi bozablir, beklemediğiniz bir eğim ya da yokuş aşağı mecburi bir sollama yapmanız, beklemediğiniz sertlikte bir viraja hızla girmeniz durumlarında böyle bir ilave güvenlik unsurunu aramamak mümkün değildir.
Makaslı stablizatörler yaygın olarak kullanılmış/kullanılan kendini kanıtlamış bir stablizatör türü. Ancak her işin kolayının arandığı günümüzde kafadan sıkmalı yeni modeller özellikle avrupada çok daha fazla talep görüyor. Makaslının aksine bunun sökme takma işlemleri yok elinize anahtar almadan kullanabiliyorsunuz, çıkarıp ayrılan bir parçası da olmadığı için de çok pratik. İmkanım olursa karavanımda olmasını istediğim bir özellik. Fiyatları Avrupa'da 200-300 euro civarında.
Herkese kazasız mutlu geziler...
Doğan Böncü
