Herkese merhaba,
Birçok karavan severin kendi çekme karavanını yapıyor ve yapmak istiyor oluşu fiiliyatı karşısında, konu ile ilgili birkaç önemli noktayı bilgi ve görüşünüze sunmak istedim.
1-) Dikkatimi çeken en önemli şeylerden birisi, amatörce üretilecek çekme karavanın da trafiğe tescil edilebileceğinin birçok kimse tarafından bilinmemesi ve bu konunun hiç ele alınmamış olmasıdır. Şöyle ki, birçok becerikli arkadaşın kendi çekme karavanını yapmak için gerekli imkana ve iradeye sahip olduğunu görmekle birlikte, trafiğe tescil edilebilecek türden bir çekme karavanın üretildiğini henüz görmüş ya da duymuş değilim (veya benim atladığım birşeyler var)
Oysa ki bu konu en önemli konuların başında gelir bence ve özellikle de trafikten men edilmemek ve karavan ile kazaya karışılması durumunda hasar bedelinin karşılanabilmesi açısından önem taşımaktadır (Karayolları Trafik Kanununun 102. maddesi uyarınca, çeken aracın sorumluluk sigortası römorkun sebep olduğu zararı da karşılar, ancak bence buradaki düzenleme tip onay belgeli ve trafiğe uygunluğu bulunan römorklar için geçerli ve tip onayı bulunmayan römorkun sebep olacağı zarar, çekicinin sorumluluk sigortası tarafından karşılanmayacaktır / bu bakımdan tip onay meselesi son derece önemlidir)
Konuya verdiğim önem çerçevesinde yaptığım araştırma ile, amatörler tarafından üretilecek karavanların da tip onay belgeli olabileceğini ve dolayısı ile trafiğe de tescil edilebileceğini, bizzat Tip Onay Müdürlüğünün müdüründen öğrenmiştim. Müdürün yaptığı açıklamaya göre bunun için öncelikle tip onay belgesi sahibi tarafından üretilmiş bir römorkunuzun olması gerekiyor ve böyle bir römorkun proje tadili ile karavana dönüştürülmesinde bir engel yok, önemli olan ortaya çıkacak ürünün karavan tanımını karşılayacak kriterleri karşılamasıdır. Müdür bey ile yaptığım telefon görüşmesi akabinde, sorumu bilgi edinme kanunu çerçevesinde yazılı olarak da sordum ve kısa da olsa yazılı teyid de aldım.
Tescil edilebilir bir özel üretim çekme karavan sahibi olabilmek için, üst yapının üretileceği ilin TSE müdürlüğünden tadilat projesinin tasdik edilmesi gerekiyor. Hemen belirtmeliyim ki söz konusu çekme karavan olunca bazı ayrıntıları bilebilecek mühendislik firmaları epey azalıyor ve şahsen, sorularımın cevabını en yüksek oranda Ankaradaki Pegem Mühendislik firmasında karşılamıştım.
Tip onay belgeli üreticiler hakkında bilinmesi gereken bir diğer ayrıntı da, bu belge sahiplerinin belgelerinin, konu hakkında çıkarılacak bir sonraki yönetmeliğe kadar geçerli olduğu ve belgelerinin geçerli olmaya devam edebilmesi için, yönetmelik ile istenilen yeni standartların karşılandığını gösteren kapsam genişletme belgesinin alınması gerektiğidir. Yani üretici tip onay belgesi aldıktan sonra yeni yönetmelik çıkarsa bu yönetmelikle getirilen standartların da karşılandığını gösteren kapsam genişletme belgesi almak gerekir aksi halde üreticinin tip onay belgesi geçerliliğini kaybediyor (taa ki yeni yönetmelik için kapsam genişletme belgesi alınıncaya kadar) Tip onay belgesinin güncel olup olmadığını öğrenmek için üreticinin tip onay belgesi numarasını bilmek gerekiyor, bu numara verilerek ilgili birimden (yalnış hatırlamıyorsam Sanayii Bakanlığından) telefon ile bilgi alınabiliyor.
Eğer sıfırdan römork ürettirmek ile uğraşılmak istenmiyor ise (öğrendiğime göre) yurt dışından hazır römork da getirtilebiliyor (ör. Knott ya da Al-Ko) İstanbulda bu ithalatı yapabileceğini söyleyen iki firma ile görüşmüştüm, bunlardan birisi Ersel Elektrik (Kartal) ve diğeri de Ateş Otomotiv (Maltepe) idi (bu firmalar aynı zamanda tip onay belgeli römork üreticileridir ve sözünü ettiğim ithal marka römorkların değişik parçalarını ithal etmektedirler) Bu firmalardan aldığım bilgiye göre, dışarıdan gelecek hazır römork zannedildiği kadar pahalı değilmiş (en azından Türkiyede üretilecek olana nazaran / yaptığım fiyat araştırmasında 6 metrelik tip onaylı yerli üretim çift dingil sal römork için (hazır parçalar knott marka) 8.500 - 10.000 TL aralığında fiyat almıştım) Hazır gelecek olan römorkların tip onay problemi yokmuş zira tip onayı bulunmayanlar zaten ithal edilemediği için bunların tip onaysız olma ihtimali de yokmuş.
Tip onay belgeli üretici römorku üretti, tadilat projesi yapıldı, sal römorku karavana dönüştürecek üst yapı yapıldı ve TSE projeyi onayladı, ben işin bu kısmını araştırmıştım ve bu işi Pegem Mühendisliğin yardımı ile yapabileceğim sonucuna varmıştım. Hemen belirteyim ki bu aşamayı, TÜV muayenesinden geçmek ve aracı trafikte tescil etmek aşamaları ile tamamlamak gerekiyor (Konu hakkında tecrübesi olan bir üstadımız bana TSE, TÜV ve Trafik Tescilin neredeyse birbirinden bağımsızmış gibi çalıştığını ve bu aşamalardan/kurumlardan birinde sorun yaşayarak, ruhsat alamamak sonucu ile karşılaşmamak için konuyu iyice araştırmak ve dikkatli olmak gerektiğini söylemişti)
2-) Yaptığım araştırma ile 750 KG'a kadar olan römork/karavanların da tip onaylı olması gerektiğini öğrenmiştim, ilk başta bu sınıf römorkların plaka alma / ruhsat çıkartma zorunluluğuna tabi olmamalarını, tip onayından muafiyet olarak algılamakta idim, öyle değilmiş. Bu sınıf (750 KG'a kadar) römorkların O1 tip onay belgesi olan bir üretici tarafından üretilmesi gerekir aksi halde bunlar da trafiğe uygun değildir ve trafikten men edilir. 750 KG üstü römork üretecek olan üreticinin sahip olması gereken tip onay belgesi ise O2 sınıfı tip onay belgesidir. Tip onay belgesi ve kapsam genişletme belgesinin neye benzediğini merak edenler bunu Ankarada faaliyet gösteren Eroğlu Römork firmasının sitesinden görebilir, bu firma sahip olduğu belgelerin suretini sayfasına yüklemişti (en azından bir yıl önce böyle idi)
3-) Tip onay belgesini almak, yaklaşık bir yıl süren testlerin geçilmesinden ve epey harcama yapılmasından sonra mümkün olduğundan, tek bir römork yapmak için böyle bir belge almak pratik değildir, römorkun kendisi hazır karavandan pahalıya çıkar. Bu bakımdan belge sahibi firmalar, belgesi olmayan firmalara göre çok daha yüksek fiyat vermekte/ bunu olağan karşılamak gerekir. Belgeyi sıfırdan almak zor ve pahalı iken, kapsam genişletmesi için aynı şey söz konusu değildir ve bu bakımdan kapsamın genişletilmemesine müsamaha göstermenin anlamı yok / zira evvelce de belirttiğim gibi kapsamını genişletmemiş olanın tip onay belgesi geçerli değil.
Konuyu soruştururken belgesi olmayan birçok yerli üreticinin de belge almak için gereken prosedürü başlattığını öğrendim, ilerleyen zamanda çoğu üreticinin bu belgeyi almış olacağını düşünüyorum.
Buraya kadar yaptığım açıklamaları, konunun bu şekilde ele alınmadığını düşünmemden dolayı yaptım ve derlenmiş bu verilere yenilerinin eklenmesini, bilinmeyenlerin azalmasını umut ediyorum. Yeri gelmişken özellikle vurgulamak istediğim bir diğer nokta da, ne kimseyi çekme karavan üretmekten soğutmak, ne de herkesi kendi çekme karavanını üretmeye teşvik etmek niyetinde olmadığımdır. Konuyu irdelerken tip onayı olan karavan üreticilerinin de istenilen şekilde özel imalat yapabildiğini öğrendim ancak bence kendi karavanını üretenler ile belgeli karavan üreticilerine özel imalat yaptıranların kulvarları farklı zira her iki şekilde de çekme karavan üretildiği hepimizin malümu. Nitekim kimi arkadaşlar becerisini kullanarak maaliyeti düşürmek ve böylece karavan sahibi olak için kendi çekme karavanını yapmayı tercih ederken, kimileri tam istediği özelliklerdeki karavanı bulamamaktan yakınmakta, kimileri de çekme karavan üreticilerinin standart dışı üretimlere çıkardığı ek maaliyetler nedeni ile üreticilerle yollarını ayırmakta.
Umarım derlediğim bu bilgiler bazı arkadaşların sorularına cevap olur ve işe yarar.
Verdiğim bilgilerdeki hataları tespit edecek ya da bu verilere yenilerini ekleyecek olan arkadaşlara şimdiden teşekkür eder ve herkesin gönlündeki karavana kavuşmasını dilerim.
Saygılarımla