LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

[concrete]

Bu başlıkta, kullanıcıların LPG sistemleri ile ilgili olarak, kolay ulaşılabilir dokümanlarda bulamadıkları bilgileri toparlayarak paylaşmaya çalışacağım. Bu paylaşım yaşanılan/karşılaşılan olaylar ışığında periyodik olarak güncellenerek kapsamı artacak.

LPG işinin içinde olan birisi olarak, tüketicinin bilinçlenmesi açısından paylaşımdan fayda sağlanmasını umuyorum.

 

[concrete]

Ynt: LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

LPG’li araçlarda neye göre ve nasıl muayene olur?


21/10/2004 tarihli ve 25620 sayılı Resmi Gazete ile yayımlanan Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmeliğinde de belirtildiği üzere Yakıt sistemlerinde Likit Petrol Gazı (LPG) kullanan araçlar R 67.01 regülasyonunun tüm gerekliliklerini sağlamalıdır. Buna göre genel kurallar aşağıdaki gibidir.

LPG Yakıt sistemi tamamen sızdırmaz olmalıdır.

LPG Yakıt sisteminin tüm üniteleri doğru ve güvenli bir şekilde çalismalidir.

Montajı aracın çalisma şartlarında (yük indirme ve yükleme, hareketli parçalar, çarpismalar) oluşabilecek hasarlardan en az etkilenecek şekilde yapılmalıdır.

Tüm ünitelerin ayrı ayrı tip onayları olmalıdır.

LPG yakıt sisteminin çalismasini olumsuz yönde etkileyecek hiç bir donanım bulunmamalıdır.

Tüm bağlantı ve üniteler egzoz ve ısı kaynaklarından en az 10 cm uzakta olmalıdır. Isı izolasyonu yapılması halinde mesafe daha az olabilir.

Elektrik tesisatı ile araç gövdesi arasında izolasyon olmalıdır.

Hiç bir ünite aracın bütünlüğünü ve boyutlarını değiştirecek şekilde olamaz ve montajı yapılamaz.

Tüm bağlantıların yerleri muayene edilebilecek noktalarda olmalıdır.

İstasyonlarda, yukarda belirtilen genel kurallara göre muayeneler yapılmaktadır. Muayenelerde egzoz sistemine yakın olan araçların muayene raporlarına bu durum ağır kusur olarak belirtilmektedir.

 

[concrete]

Ynt: LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

LPG tankları güvenli midir?

Araçlarda alternatif yakıt olarak LPG veya CNG kullanımı, otomotiv firmalarını daha sıkı testler yapmaya zorluyor.

Dolayısıyla bu kitlerin takılması ve testleri çok uzun sürüyor. Emisyon testleri, dynometrik performans testleri, çarpışma ve darbe testleri v.s.

En son TOFAŞ' ta yapılan LPG' li araç testleri özet olarak şöyle:

1- Dörtlü yol similatöründe komple araç fatik (yorulma) testi-300 saat

2- Emisyon testleri 91/441/EC, 98/77EC normlarına göre

3- Güç ve moment testleri

4- Emniyet, güvenilirlik, performans ve araç kullanım testleri (60.000 km x 3 ara= 180.000 Km)

5- Komple araç çarpma testi, önden çarpma testi ve ECE 34 normuna göre arkadan çarpma testi

Ayrıca ülkemizde de uygulamada olan ECE R 67.01 sayılı Avrupa Birliği normlarına göre;

- Bir kaza anında hem benzin hemde LPG akışını kesen atalet sensörü

- LPG tank üzerindeki multivalf üzerinde gazı akışını kesen uzaktan kumandalı ekstra bir selenoid vana,

- LPG tankı üzerindeki multivalfe entegre 27 bar basınçta açan bir emniyet valfi ile 120 derecede eriyen sigorta mühür,

- LPG tankı Bon-Fire (Yangın Testi)-LPG ile dolu tank yangına maruz bırakılarak, tank üzerindeki multivalf sayesinde tankın patlamadan basınç sıfırlanıncaya kadar dayanması test edilmektedir. Bu testi geçmeyen tank ve multivalf after markette de araçlara takılamaz (ECE R 67.01 Standardı)

- LPG tank bağlantılarını güvenilirliğinin çarpşma testleriyle onaylanması. ECE R 67.01 Normuna göre tank bağlantıları önden ve arkadan çarpmalarda 20g, yandan çarpmalarda 8g kuvvete dayanmak mecburiyetindedir.

Ülkemizde yaşanan trafik kazalarında ve bombalı terör olaylarında tankların bir kalkan, tampon görevi üstlendiği görülmüştür.

İstatistiklerde simit tanklarla ilgili hiçbir kaza durumunda bir olumsuzluğa bugüne kadar raslanmadı.

 

[concrete]

Ynt: LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

Sıralı LPG Nedir ?


Sıralı LPG Dönüşüm Sistemi yeni olan bir sistemdir. Bu sistem, "Common-Rail" dizel teknolojisinde görmeye alıştığımız "Orantılı ve Otomatik Dağıtım" prensibini kullanır. Yani klasik LPG sistemlerindeki gibi kontrolsüz dağıtım oluşmamakta, gaz, yanma odalarına "elektronik bir ünite" ile dağıtılmaktadır.

Elektronik ünite ile dağıtımın faydası nedir ?

Bu sistemde, gaz "kontrollü" olarak yanma odasına verildiği için manifold içinde motora zarar verebilecek patlamalar oluşmaz. Çünkü, elektronik üniteye ek olarak her silindir başında enjektör bulunur. Bu enjektörler, daha önce kullanım ve araç tipine göre elektronik üniteye yerleştirilmiş programa uygun olarak gazı yanma odasına aktarır. Bununla birlikte, gaz hem aracın motor yapısına uygun olarak hem de sürücünün kullanım tarzına uygun olarak yanma odasına verilir ve atık gaz durumu minimuma iner.

Kontrollü gaz dağıtımının bir önemli avantajı da "motor çekişi" nin düşmemesidir. Bu sayede araç dönüşüm sonrası performansından pek birşey kaybetmez.

Sıralı LPG Sistemi, ilk çalıştırılma anında otomatik olarak benzinli moda geçer. Çalıştırma sonrası LPG dönüşümü devreye sokar.

Sıralı LPG hakkında diğer detaylar

1. Sistem ayarlarının "çok iyi" yapılması gerekir. Çünkü kötü ayarlar, araçta 10 Hp ye varan kayıplara sebep olur.

2. Ayarların iyi yapılması aracınızda kayıp oluşturmaz. Çünkü iyi ayarlanmış bir Sıralı LPG sistemi en fazla 1.5 Hp kayıba neden olur.

3. Ayarların yapılması sırasında aracın modeli, üretim yılı, motor serisi ve sürücünün kullanım yapısına uygun ayarlar seçilmelidir.

4. Sıralı LPG Sisteminin kullanılması sırasında herhangi bir yasal problem oluşmaması için, dönüşüm sonrası hazırlanan proje ile birlikte ruhsata kaydettirme işlemi yapılmalıdır.

5. Sıralı LPG Sistemleri "güvenlik" konusunda tehlike arz etmez. Çünkü halihazırda ECR6701 standardına uygundur.

6. Sıralı LPG Sisteminde unutulmaması gereken, 10.000 km'de bir filtre değişimi ve düzenli yaz ve kış ayarları yapılmasıdır.

ECR6701 Standardı : Bu standarda uygun sistemler otomatik gaz tahliyesine ve sistem içi gaz basınç kontrolüne sahiptir. Sistem, nakliye borularındaki gaz basıncını sürekli olarak takip eder. Belirlenen bir aralığın dışına çıkıldığında, sistem gaz basıncını tahliye eder ya da sızıntı ihtimaline karşın akışı kapatır.

 

[concrete]

Ynt: LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

Yakıtların Kazalarda alev alma riskleri;

Kendi Kendine Tutuşma Sıcaklı (0º C)

HİDROJEN : 585

DOĞALGAZ : 540

LPG : 510

BENZİN : 385


Min. Tutuşma Enerjisi (MJ)

HİDROJEN : 0.02

DOĞALGAZ :0.28

LPG : 0.25

BENZİN :0.25

Max. Laminer Alev Hızı (Cm/Sn)

HİDROJEN :270

DOĞALGAZ: 38

LPG : 40

BENZİN :30

Tabloda da görüldüğü gibi, LPG' nin kendi kendine tutuşma sıcaklığı benzinden daha yüksektir.

Kaza anında alev alarak kazanın boyutunun büyümesine neden olma riski benzin için LPG' de olduğundan daha fazladır.

 

[concrete]

Ynt: LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

LPG nedir?

LPG (liquiefied petroleum gas - sıvılaştırılmış petrol gazı) çoğunlukla 3 ve 4 karbonlu (C3 ve C4) hidrokarbonları içeren ve düşük basınçlarda sıvılaşabilen gazları tanımlamakta kullanılan bir terimdir. Doğal haliyle LPG renksiz, kokusuz, toksik özelliği bulunmayan bir maddedir. Havadan daha yoğundur ve basınç altında sıvı halde depolanır. Kaçak oluşması durumunda kolayca farkedilmesi için içerisine kokulandırıcılar eklenerek kullanıma sunulur.

--------------------------------------------------------------------------------

LNG nedir?

Doğal gaz atmosferik basınçta yaklaşık olarak -125°C sıcaklığına kadar soğutulduğunda sıvı hale geçer ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) olarak adlandırılır. Bir birim hacim LNG buharlaştırıldığında yaklaşık olarak 600 birim hacim doğal gaz elde edilir. LNG su yoğunluğunun yarısından daha düşük bir yoğunluğa sahiptir. LNG doğal haliyle kokusuz, renksiz, korozif olmayan ve zehirleyici bir özelliği bulunmayan bir sıvıdır. Buharlaştırıldıktan sonra kolayca farkedilmesi için içerisine kokulandırıcılar eklenerek kullanıma sunulur.

--------------------------------------------------------------------------------


CNG nedir?

Yaklaşık olarak 2000-3600 psi basınca kadar sıkıştırılarak basınçlı kaplarda saklanan ve kullanıma sunulan "yoğunlaştırılmış" doğal gaza verilen isimdir. CNG genleştirilerek basıncı düşürüldükten sonra doğal gazın kullanıldığı her yerde ve şekilde kullanılabilir. CNG benzin ile kıyaslandığında daha düşük emisyon değerlerine sahip olduğundan yaygın olarak taşıt araçlarında kullanılır.

 

[concrete]

Ynt: LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

LPG Kontrol Paneli LPG gösterirken araç benzine geçer mi?

Evet. Bu olabilir. LPG sistemlerinin ayarlarında, istenilen üst devirde sistemin benzine geçmesi komutunu verecek şekilde bir ayar seçeneği vardır. Motor bu devire geldiğinde sistem kendisini, panelde LPG görünürken benzine atar. Dolayısıyla, siz o gezinizde az LPG yaktığınızı zannederken, aslında toplam yakıt tüketiminiz daha fazla olabilir.

Bu ayar genellikle ustanın kullandığı LPG sistemine, özellikle yüksek devirlerde güvenmemesi nedeniyle kullanılır. Ancak kullandığı sisteme ve montajının kalitesine güvenen usta bu ayarı kullanmaz ya da üst devir sınırını oldukça yüksek girer. Dolayısıyla toplam yakıt tüketiminiz TL bazında ekonomik olmaya devam eder.

 

[concrete]

Ynt: LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

Dizele LPG olur mu?

Evet olur. Türkiye'de henüz yasal uygulaması olmamakla birlikte çeşitli ülkelerde bu uygulama var.

Güney Amerika ülkelerinde uygulanan yöntem, motorun çalışma prensibini değiştirecek kadar fazla modifikasyon yaparak LPG uygulaması yapmak şeklinde. Bu yöntemde yatırım maliyeti yüksek ancak yakıt tasarrufu amaçlanıyor. Motor modifikasyonu fazla olduğundan, işin bürokratik kısmı da oldukça yorucu olur muhtemelen.

Diğer bazı ülkelerde ise, hem mazot (%70 civarında) ve hem de LPG yi (%30 civarında) aynı anda yakan bir sistem var. Bu sistemin esas amacı dizelde güç arttırımı. Mazota katılan LPG, normalde önemli kısmı egzosttan atılan mazotun çok yüksek oranda yanmasını sağlayarak ciddi oranda ilave güç sağlıyor. Buna bağlı olarak %20 civarında da bir yakıt tasarrufu elde ediliyor.

AKIŞ LPG olarak bu ikinci sistem için gerekli teorik çalışmaları tamamladık. Uygulama çalışmasına geçmek için kaynak arayışındayız.

 

[concrete]

Ynt: LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

FSI ve GDI motorlara LPG takılır mı?

Bu motorlar, yapıları itibarı ile dizel motorlar gibi çalışırlar. Bu nedenle, ilave LPG enjektörleri vasıtası ile LPG dönüşümü yapıldığı taktirde, benzin enjektörleri soğuyamayacağından zarar görecektir. Bu durum bildiğimiz şekilde LPG dönüşümünü imkansız kılar.

Ancak piyasada, BRC ve benimde bayisi olduğum ROMANO markaları, kısmen LPG kısmen benzin yakan bir dönüşüm sistemi uyguluyorlar. İki yakıtı da tüketerek yürüyor olması nedeniyle, tasarruf %20 mertebesinde kalıyor ve her araca özel yazılım yapıldığından dönüşüm maliyeti yüksek oluyor. Ayrıca yazılım işi dönüşümün 7 güne kadar uzamasına sebep oluyor.

İNKAGAS markası 2011 içerisinde, şu anda Avustralya'da test çalışmaları başarıyla tamamlanma noktasında olan ve sadece LPG tüketen yeni bir sistemi ülkemize getirecek. Bu sistem LPG nin benzin enjektörlerinden yanmaya yollanması yöntemiyle çalıştığından, benzin enjektörleri LPG ile soğuyarak zarar görmüyor.

Ben de şu anda kullandığım GDI motor pajero aracı, bu sistem için bekletiyorum.

 

[concrete]

Ynt: LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

LPG Sistemlerinde sadece yazılımcının bildiği gizli benzin tüketimi olur mu?

Evet. Bazı sistemlerde, sistemlerin montajını yapanların dahi bilmediği, kalibrasyon yazılımları ile ulaşılamayan, önceden yazılıma yüklenmiş benzin tüketimleri var.

AKIŞ LPG olarak bünyemizdeki markaların birinin AR-GE Mühendisinin piyasamızdaki bazı ürünler üzerinde yaptığı incelemelerde bu tür tüketim yapana yazılımların olduğu görüldü. Özellikle yüksek devirlerde aracın performansını düşürmemek ve sistemin LPG yetiştirememe durumunu örtmek için böyle bir yola başvurulduğunu öğrenmiş olduk.

Sistemine güvenen, başarılı ve arkasında teknik destek olan markaların seçilmesi gerektiğine dair yeni bir gerekçemiz daha oldu.

 

[concrete]

Ynt: LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

Sıralı sistem LPG Dönüşümü benzin pompasına zarar verir mi?

Sıralı sistem LPG dönüşümü benzin pompasına ya da benzin ile ilgili herhangi başka bir parçaya zarar vermez. Sıralı sistem kullananların benzin pompalarının zaman zaman arıza yapmasının sebebi, benzin deposunu neredeyse tamamen boş bırakılmasından kaynaklanır.

Sıralı LPG sistemi kendiliğinden soğuk aracı benzinde çalıştırır ve önceden ayarlanmış ısıya ulaşınca LPG yi devreye sokar. Bu nedenle zaman zaman benzine alıp yürümenin de bir anlamı yoktur. Ancak benzin deposu çok boş bırakılırsa, benzin pompası zorlanacağından ve kendisini benzin ile soğutamayacağından zarar görebilir.

Benzin deposunu 1/4 ün altına indirmez isek, herhengi bir şeyi dert etmeden gönlümüzce aracı yürütebiliriz.

 

[concrete]

Ynt: LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

Sıralı LPG Sistemi oksijen sensörüne bağlanır mı?

Evet bağlanır.

Şu ana kadar bu bağlantının yapılmış olduğu bir araç girmedi işyerime. Çünkü bu bağlantının yapılması değil ama yapıldıktan sonra LPG ayarı yapılması oldukça zahmetli bir iş. Aracın 300 km civarında yolu farklı yol koşullarında yapması ve bu sırada da sürekli LPG ayarı yapılıyor olması gerekiyor.

Ayrıca bu bağlantının yapılacağı araçta, oksijen sensörünün son derece sağlıklı çalışıyor olması şart.

Bağlanmaza ne olur; Bu durumda, oksijen sensörü, araç benzin yakıyormuş gibi sinyal gödermeye devam eder ve bu sinyaller LPG için de anlamsız değildir; yine bir hayli doğru şekilde sistemler çalışabilir. Ancak emisyonun çok sıradışı olduğu durumlarda LPG ayarları ECU tarafında yönetilemeyebilir. Netice de LPG ayarlarının daha sık gözden geçirilmesi gerekir.

Ancak bu bağlantı yapılabilirse, sensörün verileri doğrudan LPG ECU suna gider ve LPG için en doğru biçimde değerlendirilir.

Piyasada LPG sistemlerinin bu bağlantı için var olan kabloları montaj sıraında kesilip atılır.

 

[concrete]

Ynt: LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

LPG markalarının tüm parçaları orjinal midir?

Hayır.

Özellikle son dönemde fiyat rekabeti yapabilmek için piyasanın tanınmış markaları dahi, bazı önemli parçalarını, özellikle yerli üreticilere fason olarak yaptırma ya da kendileri yurt içinde yapma yolunu seçtiler. Bu şekilde sistemlere dahil olan parçalarda da markanın logosu işlenmiş olduğundan, tüketicinin bunu farketmesi mimkün değil.

Bilinçli bir tüketicinin bu durumu araştırması, bu şekilde ''dejenere'' olmamış bir marka ürünü bularak tercih etmesi faydasına olacaktır.

 

[olasiliksiz]

Ynt: LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

güzel konu, takip edelim bakalım..

 

[concrete]

Ynt: LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

LPG sistemi nasıl ruhsata işletilir;

Yeni montajı yapılan ürünün, işini ve işinin yönetmelikler açısından gereğini iyi bilen bir usta tarafından takımış olması gerekir. Tüm yasal gereklilikler yerine gelecek şekilde sistem takıldıktan sonra, sistemi takan işyeri size proje, garanti belgesi, sorumlu mühendis belgesi, TSE uygunluk belgesi ve faturadan oluşan bir dosyayı hazırlayarak vermeli.

Bu dosya ile sızdırmazlık belgesi almak için MMO na ait sızdırmazlık istasyonuna gidilmeli. İstanbul'da ilk montajdan sonra sadece KADOSAN daki istasyon bu işlemi yapıyor.

Ardından TÜVTÜRK muayene istasyonuna gidilmesi gerekiyor. Aracın aynı anda periyodik muayenesi de yapılmayacaksa, önceden randevu almanıza gerek yok. İstasyona geldiğinizde sıra no alıp gerekli belgelerle başvuru yapmanız gerekiyor. Çok fazla beklemeden işleminiz yerine getirilecektir. Ancak periyodik muayenede olduğu gibi, aracınızın borcunun olmaması gerekiyor.

Bu işlem de tamamlanınca artık sıra Trafikten ruhsatınızı yazdırıp almanıza geliyor.


Bu işlemleri kendiniz takip etmek istemiyorsanız, bir bedel karşılığında bu işleri sizin için takip edecek muamelecilerle de halledebilirsiniz.

 

[concrete]

Ynt: LPG hakkında bilmek istedikleriniz.

Termoplastik LPG borusunun bakır boruya avantajları;


Termoplastik LPG borusu elastiktir, istenilen en emniyetli yoldan rahatlıkla döşenir.

Termoplastik boru darbelere karşı öok daha dayanıklıdır. Özellikle zor koşullarda kullanılan araçlarda muhakkak kullanılması doğrudur.

Termoplastik boru yalıtkandır. Herhangi bir elektrik kaçağı durumunda akımı LPG deposuna iletme ihtimali yoktur.

Termoplastik boru titreşimlere çok daha dayanıklıdır. Özellikle birleşim noktalarında bakır borularda zaman içerisinde karşılaşılan kaçaklar kesinlikle oluşmaz.

Termoplastik boru kullanımı avrupada zorunludur.

Termoplastik boru küçük darbelerde ezilse de eski haline döner, bakır boru ezilir ve bu şekilde kalır; dolayısıyla LPG geçemez ve tamir işi çıkar.

Termoplastik boru Türkiye'de sadece INKAGAS BMD markasında kullanılmaktadır.