Topkapı Sarayında Altın

  • Konuyu Başlatan: Konuyu başlatan Vakanüvis Tarih:
  • Başlangıç tarihi Yazılan Cevaplar:
  • Cevaplar 0
  • Okunma Sayısı: Görüntüleme 8,318

Vakanüvis

Kamp I
Mesajlar
171
Tepkime Puanı
4
Yaş
55
Yer
Aydın
Hazine13


Süs ve sembolik unsurların ötesinde gündelik hayatlarında da altından yapılmış eşyalar kullanan Osmanlı sultanlarının hazineleri 400 yılı aşkın bir zamandır Topkapı Sarayı’nda korunuyor.




Hazine1


Altın, antik çağlardan beri hiçbir zaman ölümsüzlüğünü ve çekiciliğini yitirmeyen bir maden... Efsanelere, kralların, sultanların, firavunların ve serüvencilerin öykülerine konu olan, kimi zaman bir sanat eserinde, kimi zaman görkemli bir mücevherde hayat bulan, ölümcül olabilen bir tutku... İlk keşfedilen madenlerden biri olan altın her zaman güç ve iktidarın simgesi oldu. Türklerin tarihine bakıldığında da, Orta Asya’dan başlayıp Selçuklu, Memlûk ve Osmanlı geleneklerinden günümüze ulaşan bu altın tutkusunun izlerini birçok müzede görmek mümkün.


Hazine2


Osmanlı İmparatorluğu döneminin en görkemli eserleri ise Topkapı Sarayı Müzesi Hazine Dairesi’nde korunuyor. Ana malzemesini altının oluşturduğu ya da tamamen altından yapılmış bu eserlerin arasında, başta Bayram Tahtı olmak üzere beşik, şamdan, matara, leğen, ibrik, kandil askısı, tatlı takımları, yazı çekmecesi, fincan zarfları, su tası, gülabdan-buhurdan, nargile, mum makasları gibi pek çok eşya var. Gerek gündelik yaşamda gerek cülûs, düğün, bayram, mevlit, doğum, sünnet gibi merasimlerde kullanılan bu eserlere ayna, yelpaze, mühür kesesi, tütün, enfiye, koku ve panzehir kutuları gibi örnekleri de ekleyebiliriz. Osmanlı ihtişamı denince ilk akla gelen, imparatorluğun gücünü yansıtan mücevherler de Hazine’nin paha biçilmezleri arasında... Tüm bu altın eserlerin birçoğunun üzeri mineli veya elmas, yakut, zümrüt, inci, firuze, yeşim ve necef gibi değerli taşlarla süslü.




Hazine5




Sofraları Süsleyen Altın Takımlar

Osmanlıların altın eşya kullandıklarına ilişkin en eski bilgilerden birine yine Osmanlı tarihinin en eski kaynaklarından Âşıkpaşazade Tarihi (Tevarih-i Âl-i Osman) adındaki ünlü eserde rastlıyoruz. Bu kayıtta Sultan I. Murad’ın (1362-1389) oğlu Yıldırım Bayezid’in (1389-1402) düğününde, Akıncı Beyi Evrenos Gazi’nin sunduğu hediyeler arasında altınla doldurulmuş onar adet altın ve gümüş tepsi, altın leğen-ibrik, altın ve gümüş kadehler olduğu belirtiliyor. Bu bilgi bize en azından önemli törenlerde altınla doldurulmuş altın ve gümüş kaplar sunmanın Türklerde çok eski bir gelenek olduğunu gösteriyor.




Hazine3


Özellikle 15. yüzyılda Balkanların fethinden sonra ele geçen zengin altın ve gümüş madenleri kuyum işleri için önemli bir kaynak oluşturmuş, imparatorluk içinde İstanbul, Trabzon, Diyarbakır, Prizren, Erzurum ve daha pek çok şehirde kuyumculuk bir hayli gelişmişti. Osmanlı Sarayı’nda mücevher ve değerli eşya kullanımı Fatih Sultan Mehmed’in (1451-1481) İstanbul’u fethinden sonra daha da artmıştı. Fatih Sultan Mehmed’in baş tüccarlarından biri olan Jacopo de Promontario, sultanın kilercibaşısının sorumluluğunda çok sayıda altın ve gümüş leğen, maşrapa, tas ve şamdanlar bulunduğunu kaydeder.



Hazine6



Sultan II. Bayezid (1481-1512) döneminde artmaya devam eden lüks eşya kullanımı, özellikle Yavuz Sultan Selim’in (1512-1520) İran ve Mısır seferlerinden sonra çok daha büyük boyutlara ulaşır. Özellikle 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren görebildiğimiz altın eşya ile ilgili kayıtlarda şu örneklere rastlıyoruz: Kanuni Sultan Süleyman’ın (1520-1566) Şah Tahmasp’a hediye ettiği altından yapılmış tepsi, sürahi ve kemerler; Sultan I. Ahmed’in birçoğu altın kapaklı, bazısı ise tamamen altın sofra takımları; 1699’da Karlofça Antlaşması’nın imzalanması dolayısıyla Sultan II. Mustafa tarafından Poznan voyvodasına hediye edilen mücevherli altın tepsi ve yanında yeşim bir fincan...



Hazine7


17. yüzyılda Ortadoğu’ya yaptığı seyahatlerde Anadolu’nun çeşitli köşelerine de uğrayan Fransız gezgin Jean-Baptiste Tavernier de, ‘Topkapı Sarayı’nda Yaşam’ adlı eserinde, sultanların altın sofra takımlarının ve şamdanların çok ağır olduğundan, taşımak için iki kişi gerektiğinden söz eder.


Hazine14


Hazine15


Göz Kamaştırıcı Mücevherler

Bu kadar zenginlik, kuşkusuz hem imparatorluğun sınırsız kaynakları, hem de sultan ve saray çevresinin sanat ve sanatçıya verdikleri destekle oluşmuştu. Kuyumculuk çok değer verilen bir sanat dalıydı, öyle ki Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman, şehzadelikleri döneminde kuyumculuk öğrenmişlerdi.



Hazine8


Saraydaki atölyelerde ve serbest çalışan ustalar içinde kuyumcu, kakmacı, altın ezen, iplik üreten, altın iplikle kumaş dokuyan, işleme yapan pek çok sanatkâr vardı. Bu atölyelerde kullanılan malzemenin denetimi Hazinedarbaşı’nın sorumluluğu altındaydı.


Hazine9


İmparatorluğun erken dönemlerinde Selçuklu, Bizans, Timurlu, Memlûk, Safevî etkileri taşıyan Osmanlı sanatı, 16. yüzyıl ortalarından itibaren kendi özgün üslubunu yaratmıştı. Diğer sanat kollarında olduğu gibi altın ve mücevher işçiliği de bu yönde gelişmişti. Daha sonraları Hint, Mughal kültürlerinden esinler de taşıyan Osmanlı kuyumculuğunun 18. yüzyıldan itibaren Batı sanatının etkisine girmeye başladığını görüyoruz. Yüzyılın ortalarından sonra bu etki daha da arttı, ama yine de geç dönem eserlerinde kendine özgü bir Osmanlı beğenisi de varolmaya devam etti.


Hazine4


Yavuz Sultan Selim’in Mührü

Osmanlı hazineleri, bir yandan bağlı eyaletlerden toplanan vergi, haraçlar, işletilen toprak ve madenler, gümrüklerden elde edilen gelirler, ganimet, hediye gibi yollarla gelen servetlerle dolar, bir yandan da değişik amaçlar için yapılan harcamalarla boşalırdı.



Hazine11


Özellikle 17. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak devletin ekonomik dar boğazlardan geçtiği dönemlerde birçok altın eşya bozdurulup para basımı için kullanılmıştı. Kimi mücevherler de gerektiğinde bozdurulup yeniden yaptırılmıştı. Ama ata yadigârı olan, üstün sanat eseri niteliğindeki birçok eşyaya dokunulmamıştı.



Hazine12


Hazineyi, hazine kethüdası korur, Yavuz Sultan Selim’e ait olan akik mühürle dış kapısını mühürlerdi. Sultan, bu mührün kullanılmasını şöyle vasiyet etmişti. “Benim altınla doldurduğum hazineyi bundan sonra gelenlerden her kim mangır ile doldurursa hazine anın mührüyle mühürlensin ve illa benim mührümle mühürlenmekte devam olunsun!” Topkapı Sarayı, Atatürk’ün emriyle 1924’te müzeye dönüştürülünceye kadar da Hazine onun mührüyle mühürlendi.


Hazine10


Yazı: Emine Bilirgen
Foto: Ali Konyalı

Kaynakça: SkyLife - Mayıs 2007
 

Etiketler
Gezenbilir bilgi kaynağını daha iyi bir dizin haline getirebilmek için birkaç rica;
- Arandığında bilgiye kolay ulaşabilmek için farklı bir çok konuyu tek bir başlık altında tartışmak yerine veya konu başlığıyla alakalı olmayan sorularınızla ilgili yeni konu başlıkları açınız.
- Yeni bir konu açarken başlığın konu içeriğiyle ilgili açık ve net bilgi vermesine dikkat ediniz. "Acil Yardım", "Lütfen Bakar mısınız" gibi konu içeriğiyle ilgili bilgi vermeyen başlıklar geç cevap almanıza neden olacağı gibi bilgiye ulaşmayı da zorlaştıracaktır.
- Sorularınızı ve cevaplarınızı, kısaca bildiklerinizi özel mesajla değil tüm forumla paylaşınız. Bildiklerinizi özel mesajla paylaşmak forum genelinde paylaşımda bulunan diğer üyelere haksızlık olduğu gibi forum kültürünün kolektif yapısına da aykırıdır.
- Sadece video veya blog bağlantısı verilerek açılan konuların can sıkıcı olduğunu ve üyeler tarafından hoş karşılanmadığını belirtelim. Lütfen paylaştığınız video veya blogun bağlantısının altına kısa da olsa konu başlığıyla alakalı bilgiler veriniz.

Hep birlikte keyifli forumlar dileriz.


GEZENBİLİR TV

GEZENBİLİR'İ TAKİP EDİN

Forum istatistikleri

Konular
103,382
Mesajlar
1,517,428
Kayıtlı Üye Sayımız
172,041
Kaydolan Son Üyemiz
İsmail.s

SON KONULAR



Geri
Üst