AYDURAN
Zirve
Muş ili Malazgirt ilçesinde bulunan bu kalenin ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı kesinlik kazanamamıştır. Kale, bir tepe üzerinde, eski Malazgirt şehrini çepeçevre kuşatmaktadır. Akkoyunlu Uzun Hasan Bayındır’ı ele geçirmek isterken Fatih Sultan Mehmet tarafından bozguna uğratılmış ve Malagirt Kalesi ile birlikte yöreye hâkim olmuştur. Ardından Yavuz Sultan Selim Çaldıran Savaşı’nda bu kaleyi ele geçirmiştir.
Evliya Çelebi bu kaleden ve Malazgirt’ten söz etmektedir:
“Kalenin üç tarafı yüksek olup doğuya bakan bir kapısı vardır. Aşağı deresine inmek için kesme kayadan suyolları vardır. Bağ ve bahçesi o kadar meşhur olmayıp kalesi de yer, yer Timur’un tahribine uğramıştır. Şehri o kadar mamur değildir. Tahminen iki bin ev, bir cami, iki medrese, bir küçük hamam -ancak beş adam alır-, bir han, elli kadar dükkân ve yedi adet çocuk mektebi vardır.
Şehir 18. Örfi iklimin ortasında olup, kuzeyinde Erzurum üç konaktır. Kıblesinde Bitlis iki konaktan daha kısadır. Van kalesi doğusunda olup dört konaktır. Ahlat Kalesi ile Malazgirt Kalesi arası tam yedi fersahtır. Dağ başlarından aşan doğru yolları vardır. Şehrin suyu ve havası gayet yayla olup, bütün halkı güzel vücutludur. Çünkü kış çok sert olur. Şehrin içinden geçen nehir Bingöl yaylasından çıkar.”
Malazgirt Kalesinin görkemli bir görünüşü vardır. Kesme taştan, birbirine paralel iç ve dış surlardan yapılmıştır. Kalenin üç tarafı yüksek bir alanda kurulduğundan aşağıdaki Malazgirt suyuna inebilmek için kayalardan yollar yapılmıştır. Sur duvarları burçlarla kuvvetlendirilmiştir. Ancak zamanla doğal afetlerden ötürü kalenin bazı bölümleri yıkılmıştır. Çeşitli zamanlarda onarılmıştır.
